18/12/2014 03:20:16 PM

Bài viết

Bài viết- NCS. Nguyễn Thị Khánh Vân - Những điểm mới trong chuẩn mực kiểm toán số 700 và 705 về việc hình thành ý kiến kiểm toán và báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính

NHỮNG ĐIỂM MỚI TRONG CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN

SỐ VSA 700 & VSA 705 VỀ VIỆC HÌNH THÀNH Ý KIẾN KIỂM TOÁN

VÀ BÁO CÁO KIỂM TOÁN VỀ BÁO CÁO TÀI CHÍNH

 

Tóm tắt

Chuẩn mực kiểm toán VSA 700 & VSA 705 hướng dẫn kiểm toán viên (KTV) trong việc hình thành ý kiến kiểm toán trong kiểm toán báo có tài chính (BCTC) đã có nhiều thay đổi trong lần ban hành theo thông tư 214/2012/TT-BTC. Những thay đổi đáng quan tâm gồm: dạng ý kiến được trình bày trong báo cáo kiểm toán, nội dung và trường hợp lựa chọn trình bày các loại ý kiến, trách nhiệm KTV (doanh nghiệp kiểm toán) và doanh nghiệp khách hàng trong kiểm toán BCTC. Những thay đổi này đã tạo được sự rõ ràng trong áp dụng chuẩn mực kiểm toán cũng như thể hiện một bước phát triển mới của ngành kiểm toán Việt Nam, phù hợp với chuẩn mực kiểm toán quốc tế, đáp ứng nhu cầu hội nhập với kiểm toán khu vực và thế giới.

Từ khóa: Chuẩn mực kiểm toán mới, chuẩn mực kiểm toán VSA 700& VSA 705, điểm mới trong chuẩn mực kiểm toán, ý kiến kiểm toán.

Sự ra đời của hệ thống chuẩn mực kiểm toán mới đánh dấu một bước phát triển mới của hoạt động kiểm toán Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Lần đầu tiên việc biên soạn chuẩn mực kiểm toán có sự tham gia chính thức của Hiệp hội nghề nghiệp kiểm toán Việt nam (VACPA) phù hợp với thông lệ quốc tế. Chính vì vậy vấn đề được đặt ra đối với người quan tâm đến ngành kiểm toán Việt Nam là có những thay đổi mang tính đột phá nào trong đợt ban hành chuẩn mực kiểm toán mới này. Giới hạn của bài viết tập trung làm rõ những thay đổi trong các chuẩn mực kiểm toán mới so với chuẩn mực kiểm toán cũ. Những thay đổi được đề cập trong bài viết này là những thay đổi về mặt nội dung của các chuẩn mực kiểm toán VSA 700 & VSA 705.

1.      Dạng ý kiến được trình bày trong báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính

Các loại ý kiến được trình bày trong báo cáo kiểm toán đã có những thay đổi đáng kể. Cụ thể trong chuẩn mực kiểm toán số 700 cũ chia ý kiến kiểm toán thành 4 loại là:

- Ý kiến chấp nhận toàn phần

- Ý kiến chấp nhận từng phần

- Ý kiến từ chối (hoặc ý kiến không thể đưa ra ý kiến)

- Ý kiến không chấp nhận (hoặc ý kiến trái ngược)

Trong khi chuẩn mực kiểm toán mới số VSA 700 và VSA 705, đề cập đến 2 loại ý kiến là: Ý kiến chấp nhận toàn phần và ý kiến không phải ý kiến chấp nhận toàn phần. Trong chuẩn mực số VSA 705 thì trong ý kiến không chấp nhận toàn phần có 3 dạng ý kiến là:

-Ý kiến ngoại trừ,

- Ý kiến trái ngược,

- Ý kiến từ chối đưa ra ý kiến.

2. Về nội dung và trường hợp lựa chọn trình bày loại ý kiến kiểm toán về báo cáo tài chính

Thứ nhất về dạng ý kiến chấp nhận toàn phần

Theo chuẩn mực VSA 700 cũý kiến chấp nhận toàn phầnđược trình bày khi BCTC phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu tình hình tài chính của đơn vị được kiểm toán, phù hợp với chuẩn mực và chế độ kế toán Việt Nam hiện hành. Ý kiến chấp nhận toàn phần cũng có hàm ý rằng tất cả các thay đổi về nguyên tắc kế toán và các tác động của chúng đã đ­ược xem xét, đánh giá một cách đầy đủ và đã đ­ược đơn vị nêu rõ trong phần thuyết minh BCTC. Dạng ý kiến này cũng được áp dụng cho cả trường hợp BCTC đ­ược kiểm toán có những sai sót như­ng đã đư­ợc KTV phát hiện và đơn vị đã điều chỉnh theo ý kiến của KTV; Hoặc cho cả trư­ờng hợp báo cáo kiểm toán có một đoạn nhận xét để làm sáng tỏ một số yếu tố ảnh h­ưởng không trọng yếu đến BCTC, nh­ưng không ảnh h­ưởng đến báo cáo kiểm toán.

Theo chuẩn mực này các yếu tố KTV cần đánh giá về BCTC được kiểm toán bao gồm:

- Đánh giá việc tuân thủ chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành (hoặc đư­ợc chấp nhận); Các nguyên tắc và phư­ơng pháp kế toán đư­ợc áp dụng để lập BCTC;

- Đánh giá các ­ước tính kế toán và xét đoán quan trọng đã đư­ợc Giám đốc (hoặc người đứng đầu) đơn vị đ­ược kiểm toán thực hiện khi lập BCTC;

- Đánh giá việc trình bày toàn bộ tình hình tài chính trên các BCTC.

Trong khi theo Chuẩn mực VSA 700 mới ý kiến chấp nhận toàn phần được trình bày khi KTV kết luận rằng BCTC được lập, trên các khía cạnh trọng yếu, phù hợp với khuôn khổ về lập và trình bày BCTC được áp dụng. Ýkiến kiểm toán phải sử dụng mẫu câu sau: “BCTC đã phản ánh trung thực và hợp lý, trên các khía cạnh trọng yếu,…phù hợp với[khuôn khổ về lập và trình bày BCTC được áp dụng]”. Như vậy trong chuẩn mực VSA 700 mới đã đưa vào khái niệm mới “Khuôn khổ về lập và trình bày BCTC”.  Theo hướng dẫn tại đoạnA27 - A33 Chuẩn mực VSA 700 thì các yếu tố KTV cần đánh giá của khuôn khổ lập và trình bày BCTC bổ sung thêm 2 yếu tố KTV cần đánh giá gồm:

-         BCTC có thuyết minh đầy đủ các chính sách kế toán quan trọng được áp dụng và lựa chọn 

-         Các thuật ngữ được sử dụng trong BCTC (kể cả tiêu đề của từng BCTC) có thích hợp hay không

Trong trường hợp BCTC được lập theo khuôn khổ về trình bày hợp lý, việc đánh giá trên còn bao gồm xem xét về:

-         Cách trình bày, cấu trúc và nội dung tổng thể của BCTC

-         Liệu BCTC, bao gồm các thuyết minh liên quan, có phản ánh đầy đủ, thích hợp các giao dịch và sự kiện làm cơ sở để chứng minh BCTC có đạt được mục tiêu trình bày hợp lý hay không.

Như vậy có thể thấy việc đánh giá của KTV về BCTC có đề cập đến cả việc đánh giá nội dung và cả đánh giá hình thức trình bày của BCTC. Đồng thời việc đưa vào khái niệm khuôn khổ về lập và trình bày BCTC nhằm tạo điều kiện cho việc mở rộng cơ sở đánh giá BCTC ngoài chuẩn mực kế toán Việt Nam thì còn có thêm chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS), chuẩn mực kế toán công quốc tế và các chuẩn mực kế toán của các quốc gia khác… Điều này phù hợp với xu thế hội nhập kế toán quốc tế khi mà Việt Nam đã bắt đầu áp dụng IFRS và nghiên cứu xem xét việc áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế trong tương lai gần.

Thứ hai, về dạng ý kiến không phải ý kiến chấp nhận toàn phần:

Theo chuẩn mực kiểm toán cũ có 2 trường hợp KTV sẽ đưa ra ý kiến không phải ý kiến chấp nhận toàn phần là:

- Phạm vi công việc kiểm toán bị giới hạn;

-  Không nhất trí với Giám đốc đơn vị đ­ược kiểm toán về việc lựa chọn và áp dụng chuẩn mực và chế độ kế toán, hoặc sự không phù hợp của các thông tin ghi trong BCTC hoặc phần thuyết minh BCTC

Nhưng trong chuẩn mực kiểm toán số VSA 705 mới qui định chặt chẽ hơn các trường hợp KTV đưa ra ý kiến không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần gồm:

-         BCTC có sai sót trọng yếu

-          KTV không thể thu thập được đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp để kết luận rằng tổng thể BCTC không còn sai sót trọng yếu

 Chuẩn mực này cũng qui định rõ các trường hợp KTV đưa ra ý kiến không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần như ý kiến ngoại trừ, ý kiến trái ngược, và từ chối đưa ra ý kiến. Qui định rõ hình thức và nội dung trình bày của từng loại ý kiến trên đồng thời bổ sung thêm yêu cầu cần trao đổi với Ban Quản trị doanh nghiệp khách hàng về nội dung và cách trình bày ý kiến kiểm toán khi KTV dự định sẽ đưa ra ý kiến kiểm toán không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần.  Đây là một trong những điểm đáng chú ý nhất của chuẩn mực kiểm toán số 705 trong lần ban hành chuẩn mực kiểm toán lần này. Đây là một thủ tục bắt buộc mới khi KTV xem xét đưa ra ý kiến không phải ý kiến chấp nhận toàn phần. Mục đích của thủ tục này giúp KTV thu thập giải thích cho các vấn đề dẫn đến ý kiến không phải ý kiến chấp nhận toàn phần và tìm kiếm sự đồng thuận từ Ban Quản trị doanh nghiệp.

3. Xác định trách nhiệm KTV (doanh nghiệp kiểm toán) và doanh nghiệp khách hàng trong kiểm toán báo cáo tài chính

Trách nhiệm của doanh nghiệp khách hàng và trách nhiệm của KTV được đặt ra với yêu cầu cao hơn trong chuẩn mực kiểm toán số 700 mới. Trong đó, với trách nhiệm của Ban Giam đốc ngoài trách nhiệm lập và trình bày BCTC còn phải ghi rõ trách nhiệm đảm bảo hệ thống KSNB hữu hiệu nhằm đảm bảo độ tin cậy cho thông tin tài chính đơn vị. Đối với trách nhiệm KTV cũng phải được trình bày thành 1 mục riêng trong báo cáo kiểm toán với tiêu đề phù hợp. Trong đó, KTV phải nêu rõ trách nhiệm của mình là đưa ra ý kiến về BCTC dựa trên kết quả của cuộc kiểm toán. Chuẩn mực số 700 nhấn mạnh đến việc KTV cần phải thu thập bằng chứng để làm cơ sở cho ý kiến kiểm toán. Trong khi chuẩn mực 700 cũ, KTV chỉ có trách nhiệm kiểm tra thông tin trên BCTC và đưa ra ý kiến về BCTC đó. Ngoài ra, báo cáo kiểm toán mới còn dành 1 phần riêng với đề mục rõ ràng cho báo cáo về các yêu cầu khác của pháp luật và các qui định. Đồng thời chuẩn mực mới này cũng qui định trường hợp KTV lập và trình bày báo cáo kiểm toán theo qui định của pháp luật và của những chuẩn mực kiểm toán khác ngoài chuẩn mực kiểm toán Việt Nam trong một số cuộc kiểm toán BCTC.

Kết luận

Trên đây là một số bàn luận và quan điểm của tác giả về các điểm mới được đăt ra trong chuẩn mực kiểm toán số 700 và 705. Rõ ràng, với những điểm mới trong lần ban hành chuẩn mực kiểm toán mới này đã tạo được sự rõ ràng trong áp dụng chuẩn mực kiểm toán cũng như thể hiện một bước phát triển mới của ngành kiểm toán Việt Nam, phù hợp với chuẩn mực kiểm toán quốc tế, đáp ứng nhu cầu hội nhập với kiểm toán khu vực và thế giới./.

» Các tin khác: