Bài viết

Bài viết - Đinh Thị Thu Hiền - GIÁ THÀNH VÀ PHÂN TÍCH GIÁ THÀNH TRONG NGÀNH DỆT MAY: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

GIÁ THÀNH VÀ PHÂN TÍCH GIÁ THÀNH TRONG NGÀNH DỆT MAY: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

ThS Đinh Thị Thu Hiền, Khoa Kế toán, Trường Đại học Duy Tân

Tóm tắt:

Giá thành được hiểu là hao phí bằng tiền của toàn bộ lao động sống và lao động vật hoá, kết tinh vào gía trị của thành phẩm. Các doanh nghiệp với đặc thù là doanh nghiệp sản xuất luôn quan tâm đến giá thành, đây được coi là toàn bộ chi phí doanh nghiệp phải bỏ ra để hình thành sản phẩm, nếu giá thành càng lớn chứng tỏ chi phí bỏ ra lớn, ảnh hưởng đến việc tiêu thụ sản phẩm, định giá bán của sản phẩm. Vai trò của giá thành càng quan trọng hơn trong nền kinh tế có sự hội nhập sâu rộng, vượt ra khỏi lãnh thổ của doanh nghiệp đó. Vậy để tồn tại và phát triển trong thời kỳ hội nhập, doanh nghiệp cần tìm ra những phương pháp để quản lý giá thành sao cho giá thành càng thấp càng có hiệu quả. Đó cũng chính là mối quan tâm của các doanh nghiệp trong ngành may mặc, với đặc thù là doanh nghiệp sản xuất cung cấp các sản phẩm thiết yếu cho đời sống, cung cấp sản phẩm ra thị trường quốc tế thì tính chất phức tạp của giá thành lại càng lớn. Công cụ phân tích về giá thành ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp sản xuất nói chung và doanh nghiệp ngành may mặc nói riêng. Bài viết xin đề cập đến giá thành trong ngành may mặc và các phương pháp phân tích giá thành phục vụ cho quá trình quản lý của các doanh nghiệp may mặc.

Từ khoá:Giá thành, phân tích, may mặc…

Giá thành sản phẩmlà toàn bộ những chi phí tính bằng tiền để sản xuất và tiêu thụ một khối lượng sản phẩm hoặc dịch vụ nhất định. Hay nói cách khác, giá thành sản phẩm dịch vụ là hao phí về lao động sống và lao động vật hóa cho một đơn vị khối lượng sản phẩm hoặc lao vụ nhất định biểu hiện bằng tiền. Có thể nói giá thành là một chỉ tiêu phản ánh toàn diện chất lượng họat động của doanh nghiệp bao gồm các mặt: trình độ công nghệ, trình độ tổ chức sản xuất, trình độ quản trị v. v… Giá thành sản xuất bao gồm: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung, tuỳ thuộc vào từng lĩnh vực hoạt động mà chi phí được tập hợp và theo dõi theo từng thông tư riêng cụ thể là thông tư 200 và thông tư 133, trong đó chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp được tính một lần vào giá trị thành phẩm, riêng chi phi sản xuất chung cần phân bổ theo từng kỳ kinh doanh. Để quản lý về giá thành, giá thành được chia làm nhiều loại từ giá thành toàn bộ, giá thành kế hoạch hay giá thành định mức. Nhiệm vụ chính của giá thành dùng xác định toàn bộ chi phí phát sinh liên quan đến quá trình sản xuất và định giá bán của sản phẩm. Do đó, việc quản lý giá thành sao cho hạ giá thành là nhiệm vụ quan trọng của nhà quản trị doanh nghiệp. Việc hạ gía thành làm nâng cao tính cạnh tranh với các doanh nghiệp cùng ngành trong nước và nước ngoài, giúp doanh nghiệp tiêu thụ nhanh chóng sản phẩm, hạn chế tồn kho, tăng tính bền vững và ổn định trên thị trường cũng như góp phần tăng vốn kinh doanh cho doanh nghiệp.

Trong thời kỳ trước của nền kinh tế, việc quản lý gía thành đôi khi không phải là nhiệm vụ cần phải quan tâm đặc biệt trong nền kinh tế bao cấp, sự che chở của Nhà nước làm cho các doanh nghiệp sản xuất luôn cảm thấy được an toàn, tính cạnh tranh giữa các doanh nghiệp không cao, việc kinh doanh lãi hay lỗ không đóng vai trò quan trọng, tuy nhiên khi nền kinh tế bao cấp chuyển sang hình thái thị trường, bắt đầu hội nhập việc các doanh nghiệp phải tự thân vận động và làm quen với tình trạng thua lỗ, rơi vào tình trạng phá sản làm cho các doanh nghiệp cần thiết lập lại bộ máy của doanh nghiệp từ cấp cao đến cấp cơ sở, tiến hành phân chia công việc một cách rõ ràng thành từng bộ phận từng mảng công việc, từ đó việc quản lý về giá thành càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết phục vụ cho phương châm tồn tại của doanh nghiệp “Tối đa hoá lợi nhuận và tối thiểu hoá chi phí”. Để có hiệu quả, nhà quản lý doanh nghiệp thực hiện các phương pháp nhằm quản lý đánh giá về giá thành như quan sát, ghi chép, tính toán và phân tính đưa ra các nhận định. Đối với công tác phân tích, mục đích chính là đánh giá chung tình hình giá thành và thực hiện phân tích về nhiệm vụ hạ giá thành của các sản phẩm. Mỗi doanh nghiệp sản xuất khác nhau phương pháp phân tích đánh giá khác nhau, trong bài viết xin đề cập đến các doanh nghiệp ngành may mặc.

Tổng quan về ngành dệt may và các phương pháp phân tích giá thành

Theo số liệu của Hiệp hội dệt may Việt Nam, tính đến năm 2018, tổng số doanh nghiệp dệt may cả nước đạt 6,000 doanh nghiệp, trong đó số lượng doanh nghiệp gia công hàng may mặc là 5,101 doanh nghiệp (chiếm 85%); Số lượng doanh nghiệp sản xuất vải, nhuộm là 780 doanh nghiệp (chiếm 13%); Số lượng sản xuất chế biến xơ, sợi là 119 doanh nghiệp (chiềm 2%). Một số doanh nghiệp có sự phát triển mạnh như Tập đoàn Dệt may Việt nam, Công ty may Việt Tiến, Dệt may Thành Công; dệt may Phong Phú….Có thể thấy việc tăng trưởng cả về chất lượng và số lượng doanh nghiệp ngành may mặc đang tạo ra lợi thế lớn trên cuộc đua với các doanh nghiệp cùng ngành ở thị trường nước ngoài dẫn chứng cụ thể dựa theo Tổng cục Thống kê, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may trong năm 2018 đạt 30.4 tỷ USD, tăng 16.6% so với năm 2017. Trong đó, tỷ trọng xuất khẩu đến từ khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài chiếm 59.9% tổng giá trị. Về thị trường xuất khẩu chủ lực trong năm 2018, Mỹ và EU tiếp tục dẫn đầu với kim ngạch xuất khẩu trong năm lần lượt tăng 13.7% và 10.5%. Trong khi đó, tại Nhật và Hàn Quốc, hàng dệt may Việt Nam đang tiến tới vị trí dẫn đầu tại 2 thị trường này với kim ngạch xuất khẩu 2018 lần lượt tăng 24.8% và 32.6% Theo số liệu của ITC, Việt Nam đứng thứ 4 về giá trị xuất khẩu hàng dệt may nhờ lợi thế nhân công giá rẻ. Tuy nhiên, Việt Nam đang dần mất lợi thế chi phí nhân công giá rẻ, theo đó, chi phí nhân công tại các nhà máy tại Việt Nam chiếm trung bình 26 – 30%, trong khi tại Bangladesh chỉ khoảng 20%. Trong năm 2019, dự kiến lương cơ bản sẽ tăng 5 – 8% cũng sẽ góp phần tạo gánh nặng cho doanh nghiệp. Dựa trên những nhận định đánh giá và thành quả của ngành may mặc Việt Nam tiếp tục hướng đến Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) kỳ vọng sẽ kết thúc đàm phán trong năm 2019. Đây là hiệp định với sự tham gia của 6 quốc gia mà ASEAN có thỏa thuận thương mại tự do bao gồm Úc, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật, Hàn Quốc và New Zealand, với tổng đóng góp từ 6 quốc gia này đến tổng xuất nhập khẩu dệt may của Việt Nam trong năm 2017 là 57%. Nếu hiệp định được thông qua sẽ không chỉ hỗ trợ đẩy mạnh xuất khẩu, mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp nhập khẩu nguyên phụ liệu giá rẻ (Trung Quốc và Hàn Quốc là 2 nước xuất khẩu nguyên vật liệu dệt may nhiều nhất cho Việt Nam). Bên cạnh những thành quả đạt được, ngành dệt may luôn đứng trước những thách thức, khó khăn đặc biệt là bài toán về chi phí đầu vào liên quan đến chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Trước những quy định về các Hiệp định đã ký kết việc tuân thủ theo những yêu cầu về nguyên vật liệu bắt đầu từ sợi trở nên khắt khe hơn…

Vậy các doanh nghiệp ngành Dệt may cần có những phương án kinh doanh trước những yêu cầu của các Hiệp định sao cho vừa tối đa lợi nhuận và tối thiểu chi phí. Để làm được điều này cần thiết phải có những cách quản lý từng mảng kinh doanh từ khâu sản xuất, tiêu thụ và quản lý chi phí một cách chặt chẽ. Đặc biệt là khâu sản xuất, tập hợp các yếu tố sản xuất vào kinh doanh làm sao đó tối thiểu chi phí với mục đích hạ giá thành và nâng cao tính cạnh tranh. Để thực hiện được yêu cầu đó, cần thiết sử dụng các phương pháp phân tích về giá thành, bao gồm: phân tích chung tình hình giá thành, phân tích nhiệm vụ hạ giá thành của các sản phẩm, phân tích chi phí 1000đồng doanh thu tiêu thụ và đánh giá từng chỉ tiêu về chi phí sản xuất.

Thực trạng công tác phân tích giá thành ngành dệt may

Giá thành trong các doanh nghiệp may mặc được xác định từ chi phí sản xuất kinh doanh dành cho các thành phẩm tức là chưa kể đến các sản phẩm dở dang, bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Vì tính chất phức tạp của ngành dệt cần nhiều yếu tố đầu vào như nguyên vật liệu chính phụ, từ sợi, vải đến lượng lao động lành nghề, dây chuyền sản xuất tiên tiến.. do đó việc xác định giá thành cần thiết phải chính xác nhằm phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau của doanh nghiệp. Do đó, việc áp dụng các phương pháp phân tích giá thành là nhu cầu hết sức cần thiết cho quá trình kinh doanh và huy động vốn của doanh nghiệp. Trên thực tế các doanh nghiệp có quy mô, niêm yết trên thị trường chứng khoán hoạt động mang tính chất phức tạp thường chú trọng đến công tác phân tích sao cho hạ giá thành hơn các doanh nghiệp có quy mô nhỏ lẻ. Thời gian phân tích giá thành được tiến hành tuỳ thuộc vào quá trình sản xuất của doanh nghiệp, thông thường được thực hiện trước sản xuất và sau sản xuất. Đối với trước sản xuất doanh nghiệp thường lập bảng so sánh kế hoạch về gía thành năm nay so với thực tế năm trước để làm căn cứ dự toán về giá thành cho năm nay, hoặc tiến hành đánh giá về thực tế năm nay so với kế hoạch năm nay để nhận xét đánh giá về tình hình sử dụng giá thành. Cụ thể, đối với công ty may VT chuyên sản xuất về áo, quần các loại, quá trình phân tích giá thành được thực hiện dựa vào các nội dung như sau:

Hoàn thành kế hoạch giá thành: Đây là nội dung đầu tiên, đơn giản dùng để xác định sự biến động của từng chỉ tiêu liên quan đến giá thành, đối với công ty VT chia làm nhiều bộ phận, mỗi bộ phận có chức năng riêng, khi phân tích cần tách riêng từng bộ phận để đánh giá. Số liệu dứơi đây thể hiện bộ phận sản xuất Áo

chỉtiêu	Kếhoạch	Thựctế	Chênhlệch	t%
Chi phíNVLtrựctiếp	977212300	1042334799	65122499	106.66
Chi phínhâncôngtrựctiếp	511433190	554433190	43000000	108.41
Chi phísảnxuấtchung	344589122	378800122	34211000	109.93
Giáthành	1833234612	1975568111	142333499	107.76

(Nguồn: Tổng hợp từ tác giả)

Nhận thấy, sau khi phân tích giá thành ở thực tế cao hơn so với ở kế hoạch đề ra, làm ảnh hưởng đến việc hạ giá thành, công tác quản lý các yếu tố đầu vào chưa thật sự tốt, tuy nhiên cần xem xét với kết quả đạt được để phân tích sự tăng lên của giá thành là hợp lý hay không?

Tốc độ tăng trưởng giá thành:Đối với chỉ tiêu này, doanh nghiệp dùng đánh giá tốc độ gia tăng về giá thành qua các năm. Số liệu của công ty VT ở bộ phận sản xuất Áo qua 2 năm như sau:

Chỉtiêu	Năm 2017	Năm 2018	Chênhlệch	t%
Chi phíNVLtrựctiếp	956019210	1042334799	86315589	109.03
Chi phínhâncôngtrựctiếp	500347980	554433190	54085210	110.81
Chi phísảnxuấtchung	351299487	378800122	27500635	107.83
Giáthành	1807666677	1975568111	167901434	109.29

(Nguồn: Tổng hợp từ tác giả)

Nhận thấy, so với năm trước, năm 2018 tốc độ tăng trưởng giá thành cao với tỷ lệ 109,29%. Việc gia tăng giá thành do nhiều nhân tố tác động cả chủ quan lẫn khách quan. Qua phân tích công ty cần có những biện pháp tích cực hơn nữa nhằm quản lý về các yếu tố đầu vào có hiệu quả hơn.

Nhận thấy, công ty chỉ dừng lại ở việc phân tích 2 nội dung cơ bản trên, chưa tập trung đi sâu vào phân tích các chỉ tiêu bên trong. Đây cũng chính là thực trạng chung của các doanh nghiệp cùng ngành may mặc. Các doanh nghiệp luôn mong muốn hạ giá thành nhưng việc phân tích, quản lý giá thành lại chưa thật sự được quan tâm. Nếu phân tích vẫn còn hạn chế ở nội dung, phương pháp, tính hiệu quả trong việc phân tích. Do đó, vấn đề chủ yếu nhất khi nghiên cứu các doanh nghiệp về giá thành là ở nhận thức, từ những đánh giá ở trên cho thấy rõ điều này. Việc phân tích còn thiếu nhiều yếu tố, thiếu đội ngũ phân tích, thiếu nguồn số liệu cung cấp, thiếu thời gian… Do đó muốn quản lý tốt hơn về giá thành cần thiết phải thay đổi cách nhìn nhận về vấn đề phân tích, đưa ra các giải pháp tích cực hơn

Giải pháp đề xuất

Đối với các doanh nghiệp ngành may mặc, có sự phức tạp về quản lý các yếu tố đầu vào do đó cần thiết phải chú trọng đến vấn đề quản lý gía thành, phù hợp với điều kiện kinh tế trong và ngoài nước, tăng tính cạnh tranh và thu hút đầu tư. Xin đề suất một số ý kiến sau:

-Về phía doanh nghiệp: Cần thay đổi nhận thức của Nhà quản trị doanh nghiệp trong việc quản lý giá thành. Quan tâm nhiều hơn đến công tác phân tích, mở rộng các nội dung phân tích như phân tích bài toán về hạ gía thành, phân tích về từng yếu tố chi phí, phân tích thêm về bài toán giữa chi phí và giá bán nhằm xác định tính hợp lý khi giá thành thay đổi…

-Về phía đội ngũ phân tích: Cần thiết phải có đội ngũ phân tích có tay nghề, kỹ năng có kinh nghiệm làm việc và khả năng độc lập cao trong quá trình phân tích và nhận xét. Khi phân tích cần có quy trình rõ ràng, cụ thể, nguồn số liệu cung cấp cần chính xác đầy đủ, có sự đa dạng khi sử dụng số liệu, đặc biệt là các số liệu trong các báo cáo về kế toán quản trị.

-Về phương pháp phân tích:Cần sử dụng nhiều phương pháp phân tích, không những phương pháp so sánh đơn giản mà có thể kết hợp nhiều phương pháp như phương pháp loại trừ, phương pháp liên hệ cân đối, sử dụng các mô hình tương quan, sử dụng các phần mềm phân tích nhằm cung cấp số liệu nhanh chóng, chính xác và có hiệu quả, phục vụ cho mục tiêu của nhà quản trị doanh nghiệp.

Kết luận:

Những đánh giá nhận định trên nhằm cho thấy thực trạng về công tác quản lý giá thành, một chỉ tiêu chiếm nhiều sự quan tâm của nhiều đối tượng, đặc biệt là các nhà quản lý doanh nghiệp. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế trong cách quản lý về chỉ tiêu này, ảnh hưởng lớn đến việc ra quyết định và đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, cần thiết có những phương pháp tích cực hơn giúp cho doanh nghiệp tự tin cạnh tranh, tồn tại và phát triển bền vững trong thời kỳ cách mạng 4.0

Tài liệu tham khảo:

PhạmVănDược, TrườngĐạihọcKinhtếTp.HCM (2008), PhântíchHoạtđộngkinhdoanh, NhàxuấtbảnThốngkê.
NguyễnNăngPhúc (2010), Giáotrìnhphântíchtàichính, NXB Thốngkê, ĐạihọcKinhtếquốcdân
TS Phạm Thị Vân Anh, Cắt giảm, kiểm soát chi phí trong doanh nghiệp: yếu tố quyết định đến hiệu quả sản xuất kinh doanh, Tạp chí Tài chính (2017)
CIEM (2017), Hội thảo: cắt giảm chi phí cho Doanh nghiệp, Thực trạng và gỉải pháp

» Danh sách Tập tin đính kèm:

giathanhvaphantichgiathanhtrongnganhmaymacthuhien.docx

» Tin mới nhất:

» Các tin khác: