Bài viết

Bài Viết - ThS. Đào Thị Đài Trang - SO SÁNH NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN DỒN TÍCH, KẾ TOÁN TIỀN VÀ HÀNH VI QUẢN TRỊ LỢI NHUẬN DỰA TRÊN CƠ SỞ KẾ TOÁN DỒN TÍCH CỦA NHÀ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP

SO SÁNH NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN DỒN TÍCH, KẾ TOÁN TIỀN VÀ HÀNH VI QUẢN TRỊ LỢI NHUẬN DỰA TRÊN CƠ SỞ KẾ TOÁN DỒN TÍCH CỦA NHÀ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP (Phần 1)

ThS. Đào Thị Đài Trang

Khoa Kế Toán – Đại học Duy Tân

daitrangdtu@gmail.com

Tóm tắt:

Kế toán dồn tích và kế toán tiền là hai phương pháp ghi nhận tài sản, nguồn vốn, doanh thu và chi phí được sử dụng trong kế toán. Kế toán dồn tích ghi nhận doanh thu và chi phí dựa trên nguyên tắc dự thu – dự chi; kế toán tiền mặt ghi nhận doanh thu và chi phí theo nguyên tắc thực thu – thực chi. Hai phương pháp kế toán này có tác động khác nhau đến báo cáo thu nhập của doanh nghiệp. Dựa trên đặc điểm này, nhà quản trị trong doanh nghiệp hành động điều chỉnh lợi nhuận kế toán nhằm đạt được lợi nhuận mục tiêu thông qua công cụ kế toán.Bài viết nghiên cứu sự tác động của hai phương pháp kế toán đối với báo cáo tài chính, đồng thời phân tích các ưu điểm, nhược điểm từ đó nêu ra một số hành vi điều chỉnh lợi nhuận của nhà quản trị dựa trên nguyên tắc kế toán dồn tích.

Ở Phân 1 tác giả đi so sánh sự khác biệt giữa kế toán dồn tích và kế toán tiền mặt

Từ khóa: Kế toán dồn tích, kế toán tiền, quản trị lợi nhuận

1. Sự khác biệt giữa kế toán dồn tích và kế toán tiền mặt

Kế toán dồn tích và kế toán tiền mặt là 2 phương pháp ghi nhận doanh thu, chi phí trong các doanh nghiệp (DN). Kế toán dồn tích theo định nghĩa của Chuẩn mực kế toán chung (VAS 01): “Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính của DN liên quan đến tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền.

Báo cáo tài chính (BCTC) lập trên cơ sở dồn tích phản ảnh tình hình tài chính của DN trong quá khứ, hiện tại và tương lai”. Hiểu theo cách đơn giản hơn, đây là phương pháp kế toán mà việc ghi nhận tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí dựa trên nguyên tắc dự thu – dự chi.

Doanh thu được ghi nhận vào sổ kế toán khi phát hành hoá đơn, giao hàng thay vì vào thời điểm thu được tiền. Tương tự, một khoản chi phí phát sinh và được ghi nhận khi hàng đã được đặt mua hoặc đã chấm công cho công nhân thay vì thời điểm thanh toán tiền.

Phương pháp Kế toán dồn tích được lựa cho hầu hết các doanh nghiệp có khối lượng doanh thu cao, không phân biệt bán chịu hay bán thu tiền ngay, và có kết cấu phức tạp. Thêm vào đó, những doanh nghiệp trong quá trình hoạt động có liên quan đến Hàng hoá tồn khó phải áp dụng phương pháp này; và việc áp dụng Kế toán dồn tích là thực sự cần thiết đối với những doanh nghiệp phát sinh các hoạt động bán chịu, khi đó nó sẽ đảm bảo tính phù hợp giữa doanh thu và chi phí phát sinh trong một kỳ kế toán nhất định.

Tuy nhiên, điểm yếu chính của phương pháp kế toán dồn tích đó là công ty phải trả thuế thu nhập DN trước khi nhận được tiền từ việc bán sản phẩm hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ.

Với kế toán tiền mặt, doanh thu và chi phí được ghi nhận vào thời điểm thu hoặc chi tiền mà không phụ thuộc vào thời điểm phát sinh doanh thu hoặc chi phí là khi nào. Hay nói cách khác, việc ghi nhận doanh thu, chi phí dựa trên nguyên tắc thực thu – thực chi. Các DN sẽ không ghi nhận thu nhập cho đến khi thực sự nhận được nó.

Phương pháp Kế toán dựa trên dòng tiền thường được áp dụng đối với những doanh nghiệp nhỏ mà hoạt động chủ yếu dựa trên các luồng tiền ra vào, đặc biệt là các doanh nghiệp dịch vụ không liên quan đến hàng hoá tồn kho. Trên thế giới, đứng trên quan điểm của thuế, một số trường hợp áp dụng phương pháp kế toán dựa trên dòng tiền mang lại nhiều lợi thế cho các doanh nghiệp mới đi vào hoạt động. Theo phương pháp này, thu nhập có thể được ghi nhận vào năm tài chính sau, trong khi chi phí hay giá vốn có thể đã được ghi nhận trước, tại thời điểm thanh toán. Do đó, nó đảm bảo nguyên tắc Thận trọng trong kế toán cũng như Thận trọng trong kinh doanh.

Tình hình hoạt động kinh doanh của công ty X trong tháng 12/N theo các tiêu chí sau (ĐVT: 1.000 đồng):

- Bán hàng hóa trị giá 600.000 (giá vốn 300.000) đã thu tiền mặt 200.000 số tiền còn lại khách hàng nợ;

- Mua hàng hóa trị giá 300.000, thanh toán cho người bán 100.000 bằng tiền mặt số còn lại sẽ thanh toán vào tháng sau;

- Trả tiền thuê văn phòng với số tiền là 60.000 cho 3 tháng;

- Trả lương tháng 12 cho nhân viên 50.000.

Để thấy được sự tác động đến báo cáo thu nhập cuối kỳ khi sử dụng 2 phương pháp, ta có bảng so sánh như Bảng 1.

Như vậy, khi sử dụng phương pháp kế toán tiền mặt, công ty bị lỗ 10.000, trong khi sử dụng phương pháp kế toán dồn tích Công ty X lãi 230.000, con số chênh lệch khá lớn. Sự khác biệt giữa 2 phương pháp ghi nhận có thể có những ảnh hưởng đáng kể về thuế. Nếu công ty sử dụng phương pháp kế toán dồn tích - ghi nhận doanh thu bán hàng trong tháng 12, nghĩa là Công ty vẫn tính thuế thu nhập DN vào năm tính thuế hiện tại, mặc dù công ty không nhận được tiền cho đến năm sau. Nếu sử dụng phương pháp kế toán tiền mặt thì năm sau Công ty mới ghi nhận phần doanh thu còn lại cho nghiệp vụ bán hàng đã phát sinh của năm trước. Với phương pháp này, có thể thấy, Công ty phải nộp thuế thu nhập ít hơn và do đó có gánh nặng thuế nhỏ hơn nếu được thanh toán thuế vào năm sau.

Như vậy, việc nhìn nhận các ưu điểm, nhược điểm và ảnh hưởng của từng phương pháp đến việc ghi chép thu - chi là rất quan trọng đối với mỗi DN. Từ ví dụ đưa ra góc nhìn rõ ràng hơn về việc sử dụng 2 phương pháp này trong thực tiễn, đồng thời giúp các DN có cơ sở để lựa chọn phương pháp kế toán phù hợp với loại hình kinh doanh của mình.

Tài liệu tham khảo:

CMKT số 01 – Chuẩn mực kế toán chung

CMKT số 14 - DT và thu nhập khác

http://giaiphapdaotaovnnp.edu.vn/goc-tham-khao/457-quan-tri-loi-nhuan-doanh-nghiep-theo-co-so-ke-toan

http://kttc.dntu.edu.vn/index.php/vi/news/Thong-tin-Tai-chinh-Ke-toan/Ke-toan-do-n-ti-ch-va-ke-toa-n-do-ng-tie-n-184/

http://www.blogkienthuckinhte.com

» Danh sách Tập tin đính kèm:

baiwebthang7daitrang.docx

» Tin mới nhất:

» Các tin khác: