Bài viết

Bài Viết - ThS. Dương Thị Thanh Hiền - BÁO CÁO TÀI CHÍNH TRONG CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH SỰ NGHIỆP

BÁO CÁO TÀI CHÍNH TRONG CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH SỰ NGHIỆP

Ths. Dương Thị Thanh Hiền

Khoa Kế toán – Đại học Duy Tân

Báo cáo tài chính tại các đơn vị hành chính, sự nghiệp là nguồn thông tin đầu vào quan trọng để xây dựng báo cáo tài chính nhà nước, báo cáo của Tổng Kế toán nhà nước. Với những yêu cầu cấp bách về thông tin và công khai với các bên liên quan, BCTC khu vực công nói chung cần được hoàn thiện từ việc lấy chứng từ, số liệu, cho đến việc lập và công bố thông tin, đồng thời kết hợp thêm cả việc vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS) vào BCTC.

1. Đặt vấn đề

Hiện nay, cơ chế, chính sách về kế toán tại các đơn vị hành chính sự nghiệp đã được ban hành tương đối đầy đủ, đồng bộ, bao gồm: Luật Kế toán năm 2015, Nghị định số 174/2016/NĐ-CP ngày 30/12/2016 của Chính phủ và Thông tư số 107/2017/TT-BTC ngày 10/10/2017 của Bộ Tài chính hướng dẫn Chế độ kế toán hành chính, sự nghiệp. Những văn bản này quy định chi tiết về báo cáo tài chính (BCTC) đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp và làm cơ sở pháp lý quan trọng để xây dựng BCTC nhà nước. Đồng thời để báo cáo tài chính (BCTC) khu vực công cung cấp thông tin hữu ích thì BCTC phải cung cấp được thông tin về tình tài chính, tình hình hoạt động, tình hình lưu chuyển dòng tiền và các thuyết minh phải rõ ràng, đầy đủ, đảm bảo tuân thủ IPSAS, trong đó có cả việc vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS) vào BCTC tại Việt Nam, và đi kèm với những định hướng để vận dụng cụ thể.

2. Báo cáo tài chính trong các đơn vị hành chính sự nghiệp

Căn cứ vào nội dung của thông tư số 107/2017 /TT-BTC làm cơ sở đầy đủ và mới nhất để các đơn vị hành chính sự nghiệp lập BCTC. BCTC sẽ cung cấp thông tin về tình hình tài chính, kết quả hoạt động tài chính và các luồng tiền từ hoạt động của đơn vị, cung cấp cho những người có liên quan để xem xét và đưa ra các quyết định về các hoạt động tài chính, ngân sách của đơn vị. Thông tin trên BCTC giúp cho việc nâng cao trách nhiệm giải trình của đơn vị về việc tiếp nhận và sử dụng các nguồn lực theo quy định của pháp luật. Thông tin báo cáo tài chính của đơn vị hành chính, sự nghiệp là thông tin cơ sở để hợp nhất báo cáo tài chính của đơn vị cấp trên. Bên cạnh đó BCTC tại các đơn vị hành chính, sự nghiệp được coi là nguồn thông tin đầu vào quan trọng để xây dựng BCTC nhà nước, báo cáo của Tổng Kế toán nhà nước.

Ngoài ra, theo Điều 29, Luật Kế toán, BCTC của đơn vị kế toán dùng để tổng hợp và thuyết minh về tình hình tài chính và kết quả hoạt động của đơn vị kế toán. BCTC của đơn vị kế toán gồm: Báo cáo tình hình tài chính; Báo cáo kết quả hoạt động; Báo cáo lưu chuyển tiền tệ; Thuyết minh BCTC; Báo cáo khác theo quy định của pháp luật. Trong đó, danh mục BCTC đã được liệt kê khá chi tiết trong Thông tư số 107/2017/TT-BTC ngày 10/10/2017 của Bộ Tài chính.

DANH MỤC BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP

STT	Ký hiệu	Tên báo cáo	Kỳ hạn lập BC	Nơi nhận
STT	Ký hiệu	Tên báo cáo	Kỳ hạn lập BC	Cơ quan tài chính	Cơ quan thuế	Cơ quan cấp trên
1	2	3	4	5	6	7
I. Mẫu BCTC đầy đủ
1	B01/BCTC	Báo cáo tình hình tài chính	Năm	x	x	x
2	B02/BCTC	Báo cáo kết quả hoạt động	Năm	x	x	x
3	B03a/BCTC	Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (theo phương pháp trực tiếp)	Năm	x	x	x
4	B03b/BCTC	Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (Theo phương pháp gián tiếp)	Năm	x	x	x
5	B04/BCTC	Thuyết minh BCTC	Năm	x	x	x
II. Mẫu BCTC đơn giản
6	B05/BCTC	Báo cáo tài chính	Năm	x	x	x

Nguồn: Thông tư số 107/2017/TT-BTC

Theo Điều 6, Luật Kế toán, BCTC phải được lập và gửi cơ quan có thẩm quyền đầy đủ, chính xác và kịp thời. Thông tin, số liệu trong BCTC của đơn vị kế toán phải được công khai theo quy định tại Điều 31 và Điều 32 của Luật Kế toán. Cụ thể, theo Điều 31, Luật Kế toán, đơn vị kế toán thuộc hoạt động kinh doanh công khai các nội dung sau đây: Tình hình tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu; Kết quả hoạt động kinh doanh; Trích lập và sử dụng các quỹ; Thu nhập của người lao động; Các nội dung khác theo quy định của pháp luật. Trong khi đó, theo Điều 32, Luật Kế toán, hình thức và thời hạn công khai BCTC của đơn vị kế toán sử dụng ngân sách nhà nước thực hiện theo quy định. Theo Nguyễn Thị Hoài (2017), về cơ bản, hệ thống BCTC của các đơn vị hành chính sự nghiệp hiện nay đã trình bày một cách tổng quát, toàn diện về tình hình tiếp nhận, sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước tại các đơn vị kế toán nhà nước; đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước, phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước và các chính sách quản lý tài chính đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp và là một bộ phận cấu thành để tổng hợp phục vụ điều hành ngân sách của Quốc hội.

Theo khoản 3, Điều 7, Thông tư số 107/2017/TT-BTC, BCTC phải được phản ánh một cách trung thực, khách quan về nội dung và giá trị các chỉ tiêu báo cáo; trình bày theo một cấu trúc chặt chẽ, có hệ thống về tình hình tài chính, kết quả hoạt động và các luồng tiền từ hoạt động của đơn vị. Đồng thời, BCTC phải được lập kịp thời, đúng thời gian quy định đối với từng loại hình đơn vị, trình bày rõ ràng, dễ hiểu, chính xác thông tin, số liệu kế toán. Thông tin, số liệu báo cáo phải được phản ánh liên tục, số liệu của kỳ này phải kế tiếp số liệu của kỳ trước.

Thực tế ở Việt Nam, hệ thống BCTC công theo qui định hiện hành đã đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước, phù hơp với Luật NSNN và các chính sách quản lý tài chính đối với các đơn vị công. Tuy nhiên, BCTC của đơn vị công hiện nay mới chỉ là 1 bộ phận cấu thành để tổng hợp vào báo cáo quyết toán ngân sách nhằm phục vụ điều hành ngân sách của Quốc hội. BCTC của đơn vị công hiện nay chưa phải là BCTC của một đơn vị kinh tế bị kiểm soát, phục vụ cho việc hợp nhất BCTC của Chính phủ để công khai nhằm cung cấp đầy đủ thông tin giúp cho tất cả công dân có thể kiểm tra, giám sát, đánh giá năng lực tài chính và kết quả hoạt động của quốc gia trong từng năm tài chính.

Cơ sở kế toán, lập báo cáo tình hình thu, chi hoạt động sự nghiệp và hoạt động sản xuất kinh doanh đã tuân thủ theo cơ sở dồn tích nhưng phản ánh chưa đầy đủ toàn bộ thu, chi của đơn vị và kết quả hoạt động của đơn vị, vì vậy, cũng chưa đáp ứng được thông tin đầu vào cho Tổng KTNN. Ngoài ra trong hệ thống BCTC của đơn vị công Việt Nam hiện nay chưa có Báo cáo lưu chuyển tiền tệ để phản ánh thông tin về các luồng tiền thu vào và chi ra phát sinh tại đơn vị. Đây là nguồn thông tin đầu vào rất quan trọng để cung cấp cho Tổng KTNN, phục vụ lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ nhà nước, cung cấp cái nhìn tổng thể về tình hình tài chính của Nhà nước bằng việc chỉ ra dòng tiền vào và ra của các hoạt động như hoạt động đầu tư, hoạt động tài chính...

Việc nghiên cứu, xây dựng và công bố hệ thống chuẩn mực kế toán công áp dụng tại Việt Nam gắn với việc triển khai đề án xây dựng mô hình lập báo cáo tài chính nhà nước; sẽ làm cơ sở, nền tảng cho hệ thống cơ chế, chính sách tài chính Nhà nước với hệ thống văn bản pháp luật liên quan. Tuy nhiên cần làm rõ hơn những vấn đề khi Bộ Tài chính đã ra Thông tư 107/2017/TT-BTC như một bước chuyển dịch lớn về cách tiếp cận kế toán đối với khu vực công. Trong khi nhu cầu báo cáo tài chính phản ánh đầy đủ, chính xác và minh bạch theo thông lệ quốc tế là điều xã hội quan tâm. Do đó, cần nghiên cứu đi sâu vào phân tích, đánh giá những vấn đề liên quan đến sự cần thiết vận dụng chuẩn mực kế toán toán công quốc tế (IPSAS ) về BCTC tại Việt Nam, và đưa ra các định hướng hoàn thiện trong quá trình vận dụng để đáp ứng yêu cầu hội nhập. Đánh giá khả năng vận dụng IPSAS vào Việt Nam và đưa ra một số quan điểm về việc xây dựng Chuẩn mực kế toán công Việt Nam, Đặng Thái Hùng (2011) cho rằng việc nghiên cứu, ban hành và công bố Chuẩn mực kế toán công Việt Nam phải đảm bảo phù hợp với IPSAS; Chuẩn mực kế toán công Việt Nam phải đáp ứng yêu cầu cải cách quản lý tài chính công của Việt Nam. Chuẩn mực kế toán công Việt Nam được xây dựng theo quy trình của Bộ Tài chính và quy trình ban hành văn bản pháp luật của Việt Nam. Những nội dung IPSAS chưa quy định có thể tham chiếu chuẩn mực kế toán doanh nghiệp hoặc tự quy định phù hợp với chính sách của Việt Nam. Việt Nam có thể chọn một phương pháp để thực hiện vào điều kiện thực tế.

Thực tế hiện nay đòi hỏi cần phải xây dựng được một hệ thống báo cáo tài chính của các đơn vị hành chính sự nghiệp đáp ứng yêu cầu quản lý ngân sách và tài chính công, phù hợp với thông lệ quốc tế, đáp ứng thông tin đầu vào của Tổng Kế toán nhà nước, góp phần tiếp tục nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài chính nhà nước - theo đúng mục tiêu của Tổng Kế toán nhà nước đã đề ra. Để làm tốt công tác lập báo cáo tài chính, các đơn vị hành chính, sự nghiệp cần tuân thủ một số nguyên tắc và yêu cầu lập như:

(1) BCTC phải được phản ánh một cách trung thực, khách quan về nội dung và giá trị các chỉ tiêu báo cáo; trình bày theo một cấu trúc chặt chẽ, có hệ thống về tình hình tài chính, kết quả hoạt động và các luồng tiền từ hoạt động của đơn vị.

(2) BCTC phải được lập kịp thời, đúng thời gian quy định đối với từng loại hình đơn vị, trình bày rõ ràng, dễ hiểu, chính xác thông tin, số liệu kế toán. Thông tin, số liệu báo cáo phải được phản ánh liên tục, số liệu của kỳ này phải kế tiếp số liệu của kỳ trước. Đơn vị phải lập báo cáo tài chính vào cuối kỳ kế toán năm theo quy định của Luật Kế toán.

(3) Việc lập BCTC phải được căn cứ vào số liệu kế toán sau khi khóa sổ kế toán. Báo cáo tài chính phải được lập đúng nguyên tắc, nội dung, phương pháp theo quy định và được trình bày nhất quán giữa các kỳ kế toán. Trường hợp báo cáo tài chính trình bày khác nhau giữa các kỳ kế toán thì phải thuyết minh rõ lý do.

(4) Để hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính của các đơn vị hành chính sự nghiệp, rất cần nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ kế toán các đơn vị, xây dựng hệ thống thông tin kế toán hiện đại.

(5) Nghiên cứu, xây dựng và công bố hệ thống chuẩn mực kế toán công của Việt Nam gắn với việc triển khai đề án xây dựng mô hình lập BCTC nhà nước; làm cơ sở, nền tảng cho hệ thống cơ chế, chính sách tài chính Nhà nước với hệ thống văn bản pháp luật liên quan và cần được cải cách phù hợp với chuẩn mực, thông lệ quốc tế.

(6) Nghiên cứu, xây dựng, ban hành và công bố hệ thống chuẩn mực kế toán công Việt Nam trên cơ sở IPSAS. Hệ thống chuẩn mực kế toán công của Việt Nam áp dụng cho các đơn vị kế toán trong lĩnh vực công phải đảm bảo các yêu cầu hội nhập kinh tế của đất nước; đồng bộ với cải cách, đổi mới chính sách quản lý kinh tế, chính sách quản lý tài chính công của Việt Nam; là cơ sở để cung cấp thông tin tài chính kịp thời, trung thực nhằm nâng cao năng lực, hiệu quả, tính công khai minh bạch trong quản lý các nguồn lực của Chính phủ.

(7) Đối với việc vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế về trình bày báo cáo tài chính (IPSAS 1), cần có sự đánh giá nghiên cứu để có thể ban hành các quy định phù hợp. Theo Đề án, từ năm 2020 đến năm 2024, nghiên cứu, xây dựng, ban hành và công bố các chuẩn mực kế toán công Việt Nam theo lộ trình: Đợt 1: thực hiện từ tháng 01/2020 đến tháng 12/2020; đợt 2 thực hiện từ tháng 01/2021 đến tháng 12/2021; đợt 3 từ tháng 01/2022 đến tháng 12/2022; đợt 4 từ tháng 01/2023 đến tháng 12/2023. Các đợt còn lại, thời gian thực hiện từ tháng 01/2024. Sau khi ban hành được 21 chuẩn mực kế toán công Việt Nam, Bộ Tài chính sẽ tổng kết, đánh giá và lựa chọn các chuẩn mực còn lại trong các giai đoạn tiếp theo phù hợp với cơ chế, chính sách trong khu vực công để sửa đổi, bổ sung đồng bộ, phù hợp với các nguyên tắc của chuẩn mực kế toán công Việt Nam.

3. Kết luận

BCTC chất lượng cao sẽ giúp nâng cao lòng tin của người dân và thị trường tài chính đối với các thể chế ở khu vực công, đồng thời giúp Việt Nam thực hiện kế hoạch cải thiện định mức tín nhiệm của Nhà nước. Báo cáo tài chính khu vực công hiện nay tại Việt Nam chủ yếu cung cấp thông tin phục vụ cho chính cho đơn vị công và các cơ quan quản lý Nhà nước, chưa hướng đến người sử dụng là công chúng rộng rãi và chưa thực sự cung cấp các thông tin giải trình của đơn vị. Với yêu cầu hội nhập và cải cách hiện nay, việc vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS) là điều hết sức quan trọng và cần thiết phải có những định hướng rõ ràng trong quá trình vận dụng. Việc hoàn thiện hệ thống BCTC các đơn vị hành chính, sự nghiệp là một yêu cầu quan trọng đáp ứng mục tiêu Tổng Kế toán nhà nước ở Việt Nam. Như vậy, BCTC tại các đơn vị hành chính, sự nghiệp chính là cầu nối thông tin quan trọng và là một đòi hỏi thực tiễn, khách quan của các đối tượng quan tâm.

Tài liệu tham khảo

1. Bộ Tài chính (2019), Đề án công bố hệ thống Chuẩn mực Kế toán công của Việt Nam, Hà Nội, tháng 6 năm 2019;

2. Bộ Tài chính (2017), Thông tư số 107/2017/TT-BTC ngày 10/10/2017 hướng dẫn chế độ kế toán hành chính, sự nghiệp;

3. Bùi Quang Hùng, Mai Thị Hoàng Minh, Trần Hoàng Tâm (2021), Áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế trong việc trình bày báo cáo tài chính công tại Việt Nam. Tạp chí tài chính số tháng 01/2021

4. Chan, J.L., (2006), IPSAS and Government Accounting Reform in Developing Countries. University of Illinois at Chicago; Quốc hội (2015),

5. Luật Kế toán số 88/2015/QH13;

6. Trần Thanh Thủy (2019), Báo cáo tài chính tại các đơn vị hành chính sự nghiệp và những vấn đề cần lưu ý;

» Danh sách Tập tin đính kèm:

baocaotaichinhthanhhien1.docx

» Tin mới nhất:

» Các tin khác: