CHÍNH SÁCH THUẾ MỚI CÓ HIỆU LỰC TỪ THÁNG 10/2025

Ths. Mai Thị Quỳnh Như- Khoa Kế toán

Từ tháng 10/2025, hàng loạt chính sách thuế quan trọng bắt đầu được áp dụng, trong đó đáng chú ý là Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2025 (Luật số 67/2025/QH15) và Nghị định 236/2025/NĐ-CP về thuế tối thiểu toàn cầu. Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ vừa tăng cường công bằng thuế, vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo và bảo đảm nguồn thu ngân sách trong bối cảnh hội nhập.

1. Tổng hợp chính sách mới về thuế có hiệu lực từ tháng 10/2025

Thuế luôn được coi là công cụ quan trọng bậc nhất của Nhà nước trong việc điều tiết vĩ mô nền kinh tế, huy động nguồn thu ngân sách và định hướng hoạt động sản xuất – kinh doanh. Tại Việt Nam, hệ thống thuế đã trải qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung để phù hợp hơn với yêu cầu phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế.

Trong những năm gần đây, sự bùng nổ của kinh tế số, thương mại điện tử, cùng với xu hướng toàn cầu áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu (Global Minimum Tax) đã đặt ra nhiều thách thức cho chính sách thuế trong nước. Nếu không có điều chỉnh kịp thời, Việt Nam dễ rơi vào tình trạng thất thu ngân sách, bị động trước các dòng vốn đầu tư quốc tế, đồng thời chưa tận dụng được nguồn lực để khuyến khích đổi mới sáng tạo và phát triển xanh.

Trước thực tế đó, Quốc hội đã thông qua Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2025 (Luật số 67/2025/QH15), có hiệu lực từ ngày 1/10/2025, cùng với Nghị định 236/2025/NĐ-CP về thuế tối thiểu toàn cầu, có hiệu lực từ 15/10/2025. Đây được xem là một bước ngoặt quan trọng trong cải cách chính sách thuế tại Việt Nam.

1. Những điểm mới trong Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2025

1.1. Hệ thống thuế suất nhiều tầng

Một trong những thay đổi nổi bật nhất là việc thiết kế lại hệ thống thuế suất TNDN. Trước đây, mức thuế suất phổ thông 20% được áp dụng đồng loạt, ít phân biệt quy mô doanh nghiệp. Luật mới đã đưa ra cách tiếp cận theo bậc:

15% đối với doanh nghiệp nhỏ, có tổng doanh thu không quá 3 tỷ đồng/năm.

17% đối với doanh nghiệp vừa, có doanh thu từ trên 3 đến 50 tỷ đồng/năm.

20% cho phần lớn các doanh nghiệp còn lại.

25% đến 50% đối với hoạt động khai thác dầu khí, tài nguyên quý hiếm.

Cách phân bậc này được kỳ vọng sẽ hỗ trợ khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa – vốn chiếm tới hơn 90% tổng số doanh nghiệp ở Việt Nam – giảm gánh nặng tài chính, có thêm nguồn lực tái đầu tư và phát triển.

1.2. Mở rộng đối tượng nộp thuế

Trong bối cảnh thương mại điện tử và các nền tảng số xuyên biên giới phát triển mạnh, việc đánh thuế các doanh nghiệp không có cơ sở thường trú tại Việt Nam nhưng vẫn có nguồn thu tại thị trường này là vấn đề bức thiết. Luật mới đã chính thức bổ sung đối tượng này vào phạm vi điều chỉnh, qua đó mở rộng cơ sở thu thuế, giảm thiểu thất thoát ngân sách.

1.3. Ưu đãi và miễn giảm mới

Luật Thuế TNDN 2025 cũng mở rộng các khoản miễn, giảm, ưu đãi thuế:

Miễn thuế cho thu nhập từ chuyển nhượng lần đầu tín chỉ các-bon trong thị trường phát thải trong nước.

Miễn thuế cho lãi từ trái phiếu xanh lần đầu phát hành.

Cho phép bù trừ lỗ từ chuyển nhượng bất động sản với thu nhập sản xuất – kinh doanh khác (trừ phần thu nhập đang được hưởng ưu đãi).

Công nhận các khoản chi cho hoạt động giảm phát thải, đổi mới sáng tạo, nghiên cứu khoa học là chi phí hợp lý khi tính thuế.

Những thay đổi này cho thấy định hướng rõ ràng của Nhà nước trong việc khuyến khích phát triển bền vững và nền kinh tế xanh.

1.4. Đánh thuế chuyển nhượng vốn theo lãi ròng

Một điểm đáng chú ý khác là sự thay đổi trong cách đánh thuế chuyển nhượng vốn. Thay vì áp dụng tỷ lệ thuế cố định trên giá trị chuyển nhượng như trước, luật mới quy định đánh thuế trên lợi nhuận ròng (giá bán trừ giá mua và chi phí hợp lý). Điều này phản ánh chính xác hơn bản chất của thu nhập chịu thuế, đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế.

2. Thuế tối thiểu toàn cầu – xu thế tất yếu

Ngày 15/10/2025, Nghị định 236/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, đánh dấu việc Việt Nam tham gia triển khai cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu theo chuẩn OECD.

Nguyên tắc cơ bản của cơ chế này là: nếu một tập đoàn đa quốc gia có đơn vị thành viên đóng tại nước ngoài nhưng chỉ chịu thuế suất thực tế dưới 15%, thì công ty mẹ tại Việt Nam vẫn phải nộp phần thuế bổ sung để đảm bảo mức tối thiểu 15%.

Mục tiêu của chính sách là:

Ngăn tình trạng “chạy” lợi nhuận sang các quốc gia, vùng lãnh thổ có thuế suất thấp.

Bảo đảm công bằng trong cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong nước và FDI.

Bổ sung nguồn thu quan trọng cho ngân sách, dự kiến hàng chục nghìn tỷ đồng mỗi năm.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu có thể ảnh hưởng đến sức hấp dẫn của Việt Nam trong thu hút FDI, nhất là khi nhiều dự án trước đây được hưởng ưu đãi thuế lớn. Điều này đòi hỏi Nhà nước phải song song triển khai các chính sách hỗ trợ phi thuế (hỗ trợ hạ tầng, đất đai, thủ tục hành chính…) để giữ chân nhà đầu tư.

3. Các chính sách liên quan khác

Bên cạnh hai thay đổi lớn kể trên, còn có một số chính sách quan trọng trong giai đoạn 2025–2026:

Thuế giá trị gia tăng (GTGT): Quốc hội đã thông qua việc tiếp tục giảm thuế suất từ 10% xuống 8% cho đến hết ngày 31/12/2026, nhằm hỗ trợ phục hồi kinh tế sau đại dịch và khủng hoảng toàn cầu.

Mã định danh cá nhân thay thế mã số thuế: Từ ngày 1/7/2025, mã định danh cá nhân (số căn cước công dân) chính thức thay thế mã số thuế của cá nhân, hộ gia đình, hộ kinh doanh. Đây là bước tiến quan trọng trong cải cách thủ tục hành chính thuế, góp phần xây dựng hệ thống quản lý hiện đại, liên thông dữ liệu quốc gia.

4. Kết luận

Những chính sách thuế mới có hiệu lực từ tháng 10/2025 là dấu mốc quan trọng trong tiến trình cải cách thuế ở Việt Nam. Chúng không chỉ nhằm tăng cường công bằng, minh bạch và phù hợp với thông lệ quốc tế, mà còn tạo động lực cho phát triển bền vững, khuyến khích đổi mới sáng tạo.

Tuy nhiên, quá trình triển khai sẽ không tránh khỏi những khó khăn, đặc biệt trong việc cân đối giữa thu hút đầu tư nước ngoài và bảo đảm lợi ích quốc gia. Do đó, bên cạnh khung khổ pháp lý, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và giới nghiên cứu để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả như kỳ vọng.

Tài liệu tham khảo:

1. Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2025 – Luật số 67/2025/QH15, Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam, thông qua ngày 26/6/2025, có hiệu lực từ 01/10/2025.

2. Nghị định số 236/2025/NĐ-CP của Chính phủ, ban hành ngày 15/8/2025, quy định việc áp dụng thuế thu nhập bổ sung theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu, có hiệu lực từ 15/10/2025.

3. Nghị quyết của Quốc hội về việc giảm thuế GTGT từ 10% xuống 8% đến hết ngày 31/12/2026 (Thông qua tại kỳ họp tháng 6/2025).

4. Luật Quản lý thuế sửa đổi, bổ sung 2024 – quy định về sử dụng mã định danh cá nhân thay thế mã số thuế từ 01/7/2025.