THÔNG QUA LUẬT THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN (SỬA ĐỔI): BƯỚC TIẾN QUAN TRỌNG TRONG CẢI CÁCH THUẾ Ở VIỆT NAM

ThS. Mai Thị Quỳnh Như – Khoa Kế toán

Việc Quốc hội thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi  có hiệu lực từ 01/7/2026 đánh dấu bước tiến quan trọng trong tiến trình cải cách chính sách thuế nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn của nền kinh tế. Luật mới hướng tới mục tiêu giảm gánh nặng tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp, mở rộng diện ưu đãi đối với hộ, cá nhân kinh doanh, điều chỉnh biểu thuế lũy tiến từng phần, nâng mức giảm trừ gia cảnh, đồng thời bổ sung quy định về thuế đối với chuyển nhượng vàng miếng. Bài viết phân tích những điểm đổi mới quan trọng và đánh giá tác động của chính sách tới các nhóm đối tượng chịu thuế.

1. Giới thiệu

Trong bối cảnh nền kinh tế đang chuyển dịch mạnh mẽ, thu nhập của người dân và quy mô kinh doanh cá thể ngày càng đa dạng, hệ thống thuế hiện hành bộc lộ nhiều bất cập. Một số quy định không còn phù hợp với đời sống kinh tế – xã hội, như mức giảm trừ gia cảnh không theo kịp lạm phát hay ngưỡng doanh thu chịu thuế quá thấp so với thực tế kinh doanh.

Nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách, Chính phủ đã trình và Quốc hội đã thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Đây là bước hoàn thiện quan trọng góp phần hỗ trợ sản xuất – kinh doanh, bảo đảm công bằng và nuôi dưỡng nguồn thu ngân sách.

Bài báo này nhằm trình bày các nội dung sửa đổi chính, lý giải mục tiêu của từng quy định và phân tích tác động dự kiến đối với người nộp thuế.

2. Các điểm nổi bật

(i) Nâng mức doanh thu chịu thuế

Một trong những nội dung nổi bật của luật sửa đổi là nâng mức doanh thu không phải nộp thuế của hộ, cá nhân kinh doanh từ 200 triệu đồng/năm lên 500 triệu đồng/năm. Đây được xem là bước cập nhật quan trọng, phản ánh đúng quy mô kinh doanh ngày càng lớn và chi phí đầu vào tăng cao trong nhiều lĩnh vực.

Ngoài ra, mức doanh thu không chịu thuế giá trị gia tăng cũng được điều chỉnh tương ứng lên 500 triệu đồng/năm, giúp đồng bộ hệ thống thuế và giảm áp lực kê khai.

Quy định này góp phần:

• Giảm gánh nặng hành chính cho các hộ kinh doanh siêu nhỏ.
• Khuyến khích kinh doanh hợp pháp, hạn chế tình trạng né thuế do thủ tục phức tạp.
• Tạo điều kiện để hộ kinh doanh có dư địa phát triển trước khi bước vào ngưỡng chịu thuế.

(ii) Bổ sung phương pháp tính thuế theo thu nhập cho hộ, cá nhân kinh doanh

Luật sửa đổi cho phép hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 500 triệu đồng đến 3 tỷ đồng/năm được lựa chọn giữa hai phương pháp:

• Tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu (phương pháp truyền thống), hoặc
• Tính thuế trên thu nhập, áp dụng thuế suất 15%  tương tự thuế suất TNDN của doanh nghiệp siêu nhỏ.

Việc bổ sung phương pháp tính thuế theo thu nhập mang lại nhiều ý nghĩa:

• Tạo cơ chế công bằng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ.
• Khuyến khích đối tượng kinh doanh nhỏ mở rộng quy mô, minh bạch chi phí.
• Đáp ứng tinh thần cải cách, hướng tới hệ thống thuế hiện đại, linh hoạt.

Quy định mới cũng giúp hộ kinh doanh có lựa chọn phù hợp với thực tế hoạt động, giảm thiểu tình trạng áp thuế cứng theo doanh thu vốn gây thiệt cho các ngành có biên lợi nhuận thấp.

(iii) Chỉnh lý biểu thuế lũy tiến từng phần

• Giảm thuế ở các bậc trung bình

Biểu thuế lũy tiến từng phần  tác động trực tiếp tới hàng triệu người lao động  đã được điều chỉnh theo hướng giảm mức thuế ở các bậc giữa nhằm tránh tạo “cú nhảy thuế” và hỗ trợ thu nhập trung bình.

Cụ thể:

• Thuế suất 15% (bậc 2) giảm xuống 10%
• Thuế suất 25% (bậc 3) giảm xuống 20%

Việc giảm thuế ở các bậc này mang lại lợi ích cho nhóm lao động có thu nhập trung bình  những người đóng vai trò chủ lực trong nền kinh tế và thường chịu tác động mạnh từ chi phí sinh hoạt tăng cao.

(iv) Tăng mức giảm trừ gia cảnh

Luật sửa đổi đưa mức giảm trừ gia cảnh theo Nghị quyết 110 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào luật, cụ thể:

• Giảm trừ cho bản thân người nộp thuế: 15,5 triệu đồng/tháng
• Giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc: 6,2 triệu đồng/tháng

Việc điều chỉnh này giúp bảo vệ thu nhập của người dân trước biến động kinh tế, đảm bảo mức sống tối thiểu. Đây cũng là sự ghi nhận thực tế lạm phát và chi phí sinh hoạt đã thay đổi đáng kể so với thời điểm quy định cũ có hiệu lực.

Ngoài ra, luật mới ủy quyền cho Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo biến động giá cả và thu nhập. Điều này giúp chính sách trở nên linh hoạt, cập nhật theo tình hình thực tế.

(v) Thu thuế đối với chuyển nhượng vàng miếng

Một điểm mới đáng chú ý là việc thu thuế TNCN đối với chuyển nhượng vàng miếng, với mức thuế suất 0,1% trên giá trị chuyển nhượng từng lần.

Mục tiêu của quy định:

• Hạn chế đầu cơ vàng, góp phần ổn định thị trường vàng miếng.
• Khuyến khích nguồn lực tài chính quay trở lại đầu tư sản xuất, kinh doanh.
• Tạo cơ chế quản lý chặt chẽ hơn đối với các giao dịch vàng miếng có giá trị lớn.

Đặc biệt, luật giao Chính phủ quy định ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế và thời điểm áp dụng nhằm tránh gây ảnh hưởng tới người dân mua vàng để tiết kiệm thông thường. Đây là cách tiếp cận thận trọng, phù hợp với đối tượng tác động rộng và thị trường còn nhạy cảm.

3. Kết luận

Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) là một bước cải cách quan trọng nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn của nền kinh tế và sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cũng như nhu cầu nâng cao đời sống người dân.

Luật mới tạo khuôn khổ thuận lợi hơn cho hoạt động sản xuất – kinh doanh, đồng thời bảo đảm an sinh xã hội trong bối cảnh nền kinh tế đang từng bước phục hồi và phát triển.

Tài liệu tham khảo:

1.Luật Thuế thu nhập cá nhân số 04/2007/QH12 ngày 21 tháng 11 năm 2007

2.Luật Thuế thu nhập cá nhân  sửa đổi có hiệu lực kể từ ngày 10/12/2025