ThS. Nguyễn Thị Hồng Sương - Đại học Duy Tân

E-mail: hongsuongnguyen1356@gmail.com

Báo cáo kế toán quản trị (KTQT) có tầm quan trọng lớn đối với sự phát triển của doanh nghiệp (DN). Cung cấp các thông tin tài chính và thông tin phi tài chính về thực trạng tài chính của DN phục vụ yêu cầu quản lý nội bộ DN. Báo cáo KTQT phục vụ cho việc ra quyết định, vận hành, phục vụ kiểm soát, đánh giá DN bởi vậy các chỉ tiêu trong báo cáo đặc biệt quan trọng. Nhà quản trị cần báo cáo KTQT để có cái nhìn sâu sắc, sau đó phân tích các chỉ tiêu trọng yếu nổi bật nhất định và chuyển chúng thành các thông tin hữu ích cho DN, đặc biệt nhóm DN sản xuất và nhóm DN bán lẻ. Bài viết đi vào tìm hiểu các chỉ tiêu trọng yếu trong báo cáo KTQT đối với nhóm DN sản xuất, DN bán lẻ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh.

Vai trò của báo cáo kế toán quản trị đối doanh nghiệp sản xuất và doanh nghiệp bán lẻ

Báo cáo KTQT sẽ giúp DN nói chung, DN sản xuất và DN bán lẻ nói riêng hiểu rõ hệ thống, nắm bắt rõ tình trạng hiện tại của hoạt động trong DN để từ đó có thể quản lý công việc tốt nhất. Trong kế toán tài chính, báo cáo tài chính chỉ cung cấp các chỉ tiêu một cách khái quát, chung chung, không đề cập chi tiết về doanh thu bán hàng của từng loại sản phẩm (SP), ngành hàng hay doanh thu theo khu vực cửa hàng… Các số liệu chỉ thể hiện của kỳ này và kỳ trước, không có nhiều chỉ tiêu khác để so sánh, phân tích. Tuy nhiên đối với một báo cáo KTQT hoàn toàn có thể trình bày toàn bộ các chỉ số, tiêu chí cần phân tích; ở dòng chi phí được chia nhỏ ra các nhóm chi phí,…Các nhóm chi phí chính của DN như chi phí lương, marketing, logistic,…Phần khấu hao và phân bổ được tách ra riêng; trong khi đó trong báo cáo tài chính thông thường các chi phí này được xếp trong chi phí quản lý DN. Sau đây là một mẫu điển hình của báo cáo KTQT.

Các chỉ tiêu trọng yếu của báo cáo kế toán quản trị trong doanh nghiệp bán lẻ và doanh nghiệp sản xuất

+ Đối với doanh nghiệp sản xuất

Trong sản xuất phụ thuộc vào hiệu suất sử dụng của máy móc DN hiện có và thời gian để sản xuất; phần lớn các DN dựa vào thời gian sản xuất, bởi tiêu chí này giúp phân bổ chi phí cố định vào sản phẩm.

Ví dụ: Hiệu suất của máy móc là 85%, nhưng thực tế có thể chạy lên tới 90% thì vấn đề giá thành sẽ tốt hơn, nhưng nếu chỉ chạy được 75% hoặc 80% thì sẽ bị tăng ở phần giá thành; việc độn giá lên như vậy sẽ liên quan đến so sánh số liệu lúc lập kế hoạch và lúc thực hiện. Tính được năng suất hoạt động của nhà máy phù hợp với công suất là bao nhiêu % cũng là một tham chiếu trong sản xuất, bởi đối thủ có thể tối ưu hiệu suất của máy móc để tạo ra được sản phẩm giá thành ưu thế hơn.

+ Đối với doanh nghiệp bán lẻ

Đối với DN bán lẻ, doanh thu có thể áp dụng công thức:

Doanh thu = Số đơn hàng x AOV

Trong đó AOV (Average Order Value) chỉ tiêu này có ý nghĩa rằng giá trị bình quân trên 1 đơn hàng. Mục đích dùng để đo lường số tiền trung bình mà các khách hàng phải bỏ ra để chi trả cho các SP của DN bán lẻ trong mỗi lần giao dịch.

DN bản lẻ muốn doanh thu tăng có thể tăng số đơn hàng hoặc là AOV tăng, hoặc cả 2 chỉ tiêu trên đều tăng….việc tăng chỉ số nào liên quan đến chiến dịch kinh doanh của mỗi DN bán lẻ, nhiệm vụ của nhà quản trị là phải biết được rằng: nếu lựa chọn tăng AOV sẽ phải mất thêm bao nhiêu chi phí để kịp thời đề xuất.

Ví dụ: Khách hàng A mua hoá đơn với AOV = 500,000 sẽ được mua thêm 1 sản phẩm với giá sale 40%; với chính sách đó AVO tăng lên thành 600,000. Lọc tất cả các đơn hàng có gắn khuyến mãi tăng AOV, sẽ tính được doanh thu tăng được bao nhiêu so với AOV cũ để biết được bán như vậy đã hợp lí hay chưa…

Vấn đề so sánh AOV giữa các cửa hàng cũng rất quan trọng, nhằm biết được khả năng sẵn sàng chi trả của khách hàng ở các khu vực. Chẳng hạn: nếu AOV ở các cửa hàng tại khu vực thành phố kém hơn các vùng ngoại ô thì đâu đó đang tồn tại vấn đề; có thể do bố trí hàng hoá chưa phù hợp với mức sống từng nơi,….

Về cơ bản các chỉ tiêu quan trọng của một báo cáo KTQT được trình bày như trên. Tuy nhiên không nên quá kì vọng phải đưa tất cả các chỉ tiêu vào bảng dữ liệu, thay vào đó chỉ nên tập trung vào các chỉ tiêu chính cho từng giai đoạn; mỗi giai đoạn sẽ có chỉ tiêu ưu tiên khác nhau.

KẾT LUẬN

Cách thiết kế các chỉ tiêu trọng yếu khi lập báo cáo KTQT nội bộ dù DN sản xuất hay DN bán lẻ, không chỉ là con số tổng cộng trên báo cáo như thông thường, mà báo cáo KTQT nội bộ phải thể hiện được đến từng chi tiết của từng khoản mục phát sinh, tập trung phân tích các chỉ tiêu trọng yếu và dự đoán được xu hướng để ra các quyết định kinh doanh quan trọng trong quá trình điều hành hoạt động kinh doanh.

-----------------------------------------------------

Tài liệu tham khảo

[1] MAAS, Karen; SCHALTEGGER, Stefan; CRUTZEN, Nathalie. Integrating corporate sustainability assessment, management accounting, control, and reporting. Journal of Cleaner Production, 2016, 136: 237-248.

[2] SCAPENS, Robert W.; BROMWICH, Michael. Editorial report—management accounting research: The first decade. Management accounting research, 2001, 12.2: 245-254.

[3] BOUTEN, Lies; HOOZÉE, Sophie. On the interplay between environmental reporting and management accounting change. Management Accounting Research, 2013, 24.4: 333-348..

[4] JOSEPH, Nathan, et al. External financial reporting and management information: a survey of UK management accountants. Management Accounting Research, 1996, 7.1: 73-93.

[5] TAIPALEENMÄKI, Jani; IKÄHEIMO, Seppo. On the convergence of management accounting and financial accounting–the role of information technology in accounting change. International Journal of Accounting Information Systems, 2013, 14.4: 321-348.

[6] NAHAR, Hairul Suhaimi; YAACOB, Hisham. Accountability in the sacred context: The case of management, accounting and reporting of a Malaysian cash awqaf institution. Journal of Islamic accounting and business research, 2011.