16/07/2025 09:00:39 AM

Bài viết

Bài Viết - ThS. Mai Thị Quỳnh Như - Luật Bảo hiểm xã hội 2024: Bước tiến mới trong đảm bảo an sinh xã hội toàn diện
Luật Bảo hiểm xã hội 2024: Bước tiến mới trong đảm bảo an sinh xã hội toàn diện

Mai Thị Quỳnh Như –Khoa Kế toán – Đại học Duy Tân

Từ ngày 01/07/2025, Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024 chính thức có hiệu lực, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cải cách hệ thống an sinh xã hội Việt Nam. Với 11 chương và 141 điều, luật mới không chỉ mở rộng độ bao phủ mà còn tăng tính linh hoạt, công bằng và hiệu quả trong bảo vệ quyền lợi người lao động.

1. Những điểm mới nổi bật trong Luật Bảo hiểm 2024

- Một trong những thay đổi quan trọng nhất của Luật BHXH 2024 là việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Theo đó, các nhóm lao động phi chính thức như chủ hộ kinh doanh, dân quân thường trực, người làm việc không trọn thời gian và người quản lý doanh nghiệp không hưởng lương cũng được đưa vào diện tham gia bắt buộc.

- Đóng BHXH tối thiểu 15 năm sẽ được hưởng lương hưu

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 gia tăng cơ hội được hưởng lương hưu của người tham gia BHXH thông qua việc giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm.

-Bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện

Người tham gia BHXH tự nguyện đáp ứng đủ điều kiện theo quy định được hưởng trợ cấp thai sản với mức là 2 triệu đồng cho mỗi con mới sinh, do ngân sách nhà nước bảo đảm, người lao động không phải đóng thêm so với quy định hiện hành.

-Bổ sung chế độ trợ cấp hằng tháng đối với người lao động không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Theo đó, công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ thời gian đóng để hưởng lương hưu (chưa đủ 15 năm đóng) và chưa tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (chưa đủ 75 tuổi) nếu không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu mà có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng của mình. Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách nhà nước đóng BHYT.

-Giảm độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội

Trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2024 là loại hình BHXH do ngân sách nhà nước bảo đảm, được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển một phần từ quy định về trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi không có lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng, trong đó giảm độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội xuống 75 tuổi (hiện hành là 80 tuổi).

Riêng đối với người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo thì từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

 

 

- Khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần

- Luật Bảo hiểm xã hội 2024 bổ sung quy định nhằm gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần.

- Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần. Người lao động đã chấm dứt tham gia BHXH mà có đề nghị thì hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

- Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH;

- Ra nước ngoài để định cư;

- Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS;

- Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng;

- Người lao động có thời gian đóng BHXH trước ngày 1/7/2025, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm.

Như vậy, đối với người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 1/7/2025 trở đi thì sẽ giải quyết BHXH một lần trong các trường hợp a, b, c và d nêu trên.

Người lao động không hưởng BHXH một lần mà bảo lưu thời gian đóng để tiếp tục tham gia thì có cơ hội được thụ hưởng các quyền lợi cao hơn như: (i) Khi tiếp tục tham gia được hưởng các chế độ với mức hưởng cao hơn; (ii) Được hưởng lương hưu với điều kiện dễ dàng hơn; (iii) trong thời gian hưởng lương hưu được Quỹ BHXH đóng BHYT; (iv) Được hưởng trợ cấp hằng tháng khi không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; (v) trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách Nhà nước đóng BHYT.

Bảo đảm quyền tham gia và thụ hưởng BHXH với lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và lao động nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 bảo đảm tốt hơn quyền tham gia và thụ hưởng BHXH đối với người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và người lao động nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam thông qua việc bổ sung quy định trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định về thời gian tham gia BHXH của người lao động ở Việt Nam và ở nước ngoài được tính để xét điều kiện hưởng chế độ BHXH.

- Nâng cao hiệu quả đầu tư Quỹ BHXH

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có quy định về nâng cao hiệu quả đầu tư Quỹ BHXH, tăng cường quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng Quỹ BHXH thông qua việc mở rộng danh mục và phương thức đầu tư Quỹ BHXH.

-Bổ sung quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 bổ sung một chương quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung, trong đó quy định về đối tượng, nguyên tắc, Quỹ Bảo hiểm hưu trí bổ sung và chính sách của nhà nước đối với bảo hiểm hưu trí bổ sung, tạo điều kiện cho người sử dụng lao động và người lao động có thêm sự lựa chọn tham gia đóng góp để được hưởng mức lương hưu cao hơn.

2. Tác động đến hệ thống an sinh xã hội

Những cải cách trên được kỳ vọng sẽ giúp gia tăng số người tham gia hệ thống BHXH, đặc biệt trong khu vực lao động phi chính thức. Đồng thời, giảm năm đóng BHXH mở ra cơ hội cho nhiều người lao động cao tuổi, lao động có quá trình làm việc ngắt quãng tiếp cận chế độ hưu trí.

Ngoài tác động trực tiếp đến quỹ BHXH, những cải cách này còn giúp củng cố hệ thống an sinh xã hội quốc gia. Khi người lao động già có lương hưu, gánh nặng hỗ trợ từ ngân sách nhà nước giảm, đồng thời thúc đẩy tiêu dùng nội địa và ổn định kinh tế vĩ mô.

Việc mở rộng quyền lợi và đối tượng tham gia sẽ làm gia tăng áp lực lên công tác giám sát, quản lý quỹ và vận hành hệ thống. Trong bối cảnh còn nhiều lao động tự do chưa có ý thức tham gia dài hạn, Nhà nước cần đầu tư mạnh vào hệ thống quản trị số và phối hợp với các tổ chức trung gian để nâng cao hiệu quả triển khai.
Từ góc độ người lao động, Luật BHXH 2024 mở ra nhiều cơ hội tiếp cận lương hưu hơn, nhưng cũng đòi hỏi họ phải nắm rõ quyền và nghĩa vụ để tham gia đúng và đủ. Với doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực sử dụng lao động bán thời gian, việc mở rộng đối tượng có thể dẫn đến áp lực tăng chi phí đóng BHXH nếu không có hướng dẫn linh hoạt.

3. Kết luận

Luật BHXH 2024 là một bước tiến quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội. Những cải cách về thời gian đóng, mở rộng đối tượng, và các chế độ linh hoạt sẽ giúp tăng cường độ bao phủ, cải thiện quyền lợi và tính công bằng trong bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, việc triển khai hiệu quả và đảm bảo tính bền vững quỹ BHXH vẫn là thách thức dài hạn.

Tài liệu tham khảo:

1. Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. (2024). Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (Luật số 41/2024/QH15). Thư viện Pháp luật. https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bao-hiem/Luat-Bao-hiem-xa-hoi-2024-569191.aspx

2. Ban Chấp hành Trung ương Đảng. (2018). Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội. https://moha.gov.vn

3. Báo Lao Động. Giảm năm đóng BHXH để tăng tiếp cận lương hưu. Truy cập https://laodong.vn

4. Báo Tuổi Trẻ. Toàn văn Luật BHXH 2024 và những thay đổi lớn người lao động cần biết. Truy cập https://tuoitre.vn

5. Báo Nhân Dân. Chính sách BHXH mới: Mở rộng đối tượng, tăng quyền lợi. Truy cập https://nhandan.vn

 

 

» Danh sách Tập tin đính kèm:

» Các tin khác: