16/05/2025 03:54:59 PM

Bài viết

Bài Viết - Ths. Nguyễn Thị Tấm - LUẬT KẾ TOÁN NĂM 2025 - NHỮNG ĐIỂM MỚI NỔI BẬT VÀ TÁC ĐỘNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG KẾ TOÁN TẠI VIỆT NAM
LUẬT KẾ TOÁN NĂM 2025 - NHỮNG ĐIỂM MỚI NỔI BẬT VÀ TÁC ĐỘNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG KẾ TOÁN TẠI VIỆT NAM

   Bài viết phân tích những điểm mới đáng chú ý trong Luật Kế toán năm 2025, được ban hành trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, hội nhập quốc tế và nhu cầu minh bạch hóa thông tin tài chính. Qua việc đánh giá nội dung sửa đổi, bài viết làm rõ những tác động đến hoạt động kế toán và đề xuất một số khuyến nghị hướng đến việc triển khai hiệu quả.

  1. MỞ ĐẦU:

 Trong thời đại toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, hệ thống pháp luật tài chính - kế toán Việt Nam không thể đứng ngoài cuộc cách mạng chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Luật Kế toán năm 2015, sau gần một thập kỷ thực thi, đã bộc lộ nhiều hạn chế trong việc đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế số, như chưa công nhận đầy đủ giá trị pháp lý của chứng từ điện tử, chưa quy định cụ thể về kế toán số, và thiếu cơ sở pháp lý cho việc áp dụng các chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS). Trước yêu cầu cấp thiết của thực tiễn, Luật Kế toán năm 2025 đã được Quốc hội thông qua, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong công cuộc hiện đại hóa ngành kế toán.

 2. BỐI CẢNH VÀ ĐỘNG LỰC SỬA ĐỔI

2.1. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số Sự lan tỏa của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), chuỗi khối (blockchain), dữ liệu lớn (big data) và điện toán đám mây đã tạo ra nhiều thay đổi sâu sắc trong phương thức hoạt động của nền kinh tế. Ngành kế toán không nằm ngoài xu thế đó, với sự xuất hiện của kế toán số, chứng từ điện tử và phần mềm kế toán tích hợp. Điều này đòi hỏi hành lang pháp lý phải thay đổi để hợp thức hóa và thúc đẩy quá trình chuyển đổi.

2.2. Hội nhập quốc tế và yêu cầu áp dụng IFRS Việt Nam đang trong quá trình hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu. Việc áp dụng IFRS là một yêu cầu không thể trì hoãn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp niêm yết, công ty có vốn đầu tư nước ngoài và tổ chức tài chính. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật kế toán hiện hành vẫn mang tính nội địa cao, tạo ra rào cản cho việc hội nhập.

2.3. Nhu cầu minh bạch hóa thông tin tài chính Vấn đề gian lận, sai lệch thông tin tài chính và trách nhiệm giải trình chưa được kiểm soát chặt chẽ trong thời gian qua đã làm giảm niềm tin của nhà đầu tư và xã hội. Một hệ thống kế toán hiện đại, minh bạch, có khả năng truy xuất và đối chiếu thông tin là điều kiện tiên quyết để đảm bảo tính liêm chính trong quản trị và điều hành.

3. CÁC NỘI DUNG MỚI NỔI BẬT TRONG LUẬT KẾ TOÁN 2025

3.1. Ghi nhận kế toán số và chứng từ điện tử Một trong những điểm đột phá là Luật Kế toán 2025 chính thức công nhận tính pháp lý của chứng từ điện tử, ghi nhận kế toán số là một hình thức kế toán hợp pháp. Theo đó, các dữ liệu kế toán được tạo lập, lưu trữ và xử lý trên môi trường điện tử, đảm bảo các yêu cầu về an toàn, bảo mật, toàn vẹn dữ liệu, khả năng truy xuất và không thể chỉnh sửa trái phép. Ngoài ra, luật cũng tạo hành lang pháp lý cho việc sử dụng nền tảng điện toán đám mây và AI trong xử lý kế toán, mở ra hướng phát triển mới cho hệ sinh thái dịch vụ kế toán công nghệ.

3.2. Áp dụng chuẩn mực quốc tế IFRS và IPSAS Luật quy định rõ lộ trình bắt buộc áp dụng IFRS đối với các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán từ năm 2027, trong khi khuyến khích các doanh nghiệp FDI và các đơn vị có vốn nhà nước thực hiện sớm. Đây là bước đi mạnh mẽ nhằm tăng cường tính so sánh, minh bạch và hội nhập của báo cáo tài chính doanh nghiệp Việt Nam. Ở khu vực công, Luật cũng đề cập đến việc áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS) trong báo cáo ngân sách và tài chính nhà nước, qua đó nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý công.

3.3. Mở rộng đối tượng và loại hình báo cáo Luật 2025 mở rộng đối tượng bắt buộc lập báo cáo tài chính, bao gồm cả hộ kinh doanh lớn, các doanh nghiệp khởi nghiệp có quy mô vốn trên 10 tỷ đồng hoặc doanh thu hàng năm từ 20 tỷ đồng trở lên. Đồng thời, một số loại hình báo cáo mới được bổ sung, như báo cáo phát triển bền vững (ESG report), báo cáo quản trị doanh nghiệp và báo cáo tác động xã hội, đặc biệt áp dụng với các doanh nghiệp lớn, công ty niêm yết và tập đoàn kinh tế.

3.4. Tăng cường đạo đức nghề nghiệp và công tác thanh tra, giám sát Luật Kế toán 2025 lần đầu tiên quy định riêng về đạo đức nghề nghiệp kế toán, bao gồm nguyên tắc trung thực, khách quan, bảo mật thông tin, và không xung đột lợi ích. Các quy định này được đặt trong bối cảnh gia tăng vi phạm gian lận số liệu kế toán, nhằm nâng cao uy tín và chất lượng ngành. Song song đó, công tác thanh tra, kiểm tra kế toán cũng được nâng cấp, với việc thành lập các đoàn thanh tra chuyên sâu, ứng dụng công nghệ số để kiểm toán từ xa, giảm thiểu can thiệp trực tiếp nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả giám sát.

3.5. Dịch vụ kế toán số và cải cách thủ tục hành chính Một điểm mới đáng chú ý là công nhận các dịch vụ kế toán số được cung cấp qua nền tảng số, như phần mềm kế toán online, dịch vụ thuê ngoài số hóa kế toán. Điều này giúp doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, dễ dàng tiếp cận dịch vụ với chi phí thấp. Luật cũng hướng tới đơn giản hóa thủ tục đăng ký hành nghề, lập hồ sơ kế toán và nộp báo cáo tài chính thông qua hệ thống điện tử tích hợp với cơ sở dữ liệu quốc gia về kế toán.

4. TÁC ĐỘNG ĐẾN DOANH NGHIỆP VÀ NGƯỜI HÀNH NGHỀ

4.1. Tác động tích cực Những cải cách trong Luật Kế toán 2025 sẽ thúc đẩy môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh và chuyên nghiệp. Việc áp dụng chuẩn mực IFRS giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng báo cáo, dễ dàng tiếp cận nhà đầu tư quốc tế. Kế toán số giúp tiết kiệm chi phí, tăng hiệu quả quản lý. Đồng thời, các quy định đạo đức rõ ràng sẽ góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực kế toán.

4.2. Thách thức trong triển khai Tuy nhiên, việc triển khai Luật cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, khi thiếu hụt về nhân lực, công nghệ và tài chính để chuyển đổi. Đào tạo nhân lực đáp ứng IFRS và kế toán số là một yêu cầu cấp bách. Việc thay đổi thói quen, nhận thức và xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ phù hợp cũng cần thời gian và nguồn lực đáng kể.

5. KHUYẾN NGHỊ VÀ HƯỚNG TRIỂN KHAI

5.1. Đối với cơ quan quản lý nhà nước

·         Ban hành đầy đủ văn bản hướng dẫn thi hành, đặc biệt về kế toán số, báo cáo ESG và áp dụng IFRS/IPSAS.

·         Tăng cường phổ biến pháp luật, tổ chức hội thảo, đào tạo để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận quy định mới.

·         Xây dựng hệ thống dữ liệu kế toán quốc gia, kết nối với hệ thống thuế, bảo hiểm, ngân hàng nhằm minh bạch và tiết kiệm chi phí giám sát.

5.2. Đối với các cơ sở đào tạo và tổ chức nghề nghiệp

·         Cập nhật chương trình đào tạo cử nhân kế toán theo hướng tích hợp IFRS, kế toán số và đạo đức nghề.

·         Tổ chức thi, cấp chứng chỉ chuyên môn kế toán phù hợp chuẩn mực quốc tế.

·         Phát triển năng lực giảng viên, đặc biệt trong lĩnh vực kế toán công, ESG và kiểm toán số.

5.3. Đối với doanh nghiệp

·         Chủ động xây dựng lộ trình chuyển đổi kế toán theo IFRS và số hóa hệ thống kế toán.

·         Đầu tư hạ tầng công nghệ và đào tạo lại đội ngũ kế toán.

·         Áp dụng nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp và kiểm soát nội bộ chặt chẽ.

6. KẾT LUẬN :

Luật Kế toán năm 2025 là một bước tiến dài trong quá trình hiện đại hóa hệ thống kế toán quốc gia. Với những thay đổi sâu rộng, luật không chỉ giúp nâng cao chất lượng thông tin tài chính mà còn thúc đẩy sự minh bạch, hiệu quả và hội nhập của nền kinh tế. Tuy nhiên, để triển khai thành công, cần sự vào cuộc đồng bộ của cơ quan quản lý, cộng đồng doanh nghiệp và đội ngũ hành nghề kế toán.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1.      Quốc hội (2025), Luật Kế toán năm 2025.

2.      Bộ Tài chính (2024), Báo cáo đánh giá tác động Luật Kế toán sửa đổi.

3.      Tổ chức IFRS Foundation (2023), IFRS Standards Overview.

4.      IPSASB (2023), International Public Sector Accounting Standards (IPSAS).

5.      Nguyễn Văn Dần (2023), "Chuyển đổi số trong kế toán - Cơ hội và thách thức", Tạp chí Kế toán Việt Nam.

6.      Trần Thị Thu Hương (2024), "Ứng dụng IFRS trong doanh nghiệp Việt Nam: Góc nhìn thực tiễn", Tạp chí Tài chính Doanh nghiệp.

7.      World Bank (2022), Enhancing Financial Transparency in Emerging Markets.

8.      ACCA Vietnam (2023), Đào tạo kế toán trong kỷ nguyên số.

 

» Danh sách Tập tin đính kèm:

» Các tin khác: