Bài viết
Ths. Nguyễn Thị Khánh Vân
1. Khái niệm kế toán môi trường
Trong phạm vi doanh nghiệp, kế toán môi trường thường bao gồm kế toán tài chính môi trường và kế toán quản trị môi trường
Theo UNCTAD (1997)
Kế toán tài chính môi trường trong doanh nghiệp là quá trình kế toán và lập báo cáo liên quan đến các khoản nợ hay chi phí môi trường dựa trên các nguyên tắc kế toán được thừa nhận.
Kế toán quản trị môi trường trong doanh nghiệp là quá trình nhận dạng, thu thập và phân tích các thông tin cơ bản về môi trường dùng trong nội bộ đơn vị. Không giống như kế toán tài chính, phải tuân theo các chuẩn mực và nguyên tắc kế toán được thừa nhận. Kế toán quản trị có thể được thiết lập cho phù hợp với yêu cầu của các nhà quản lý.
Theo IFAC (2005)
Kế toán tài chính môi trường: Là việc cung cấp các thông tin có liên quan đến hoạt động môi trường trong báo cáo tài chính, bao gồm thông tin liên quan như thu nhập và chi phí của các khoản đầu tư liên quan đến môi trường, trách nhiệm pháp lý và các chi phí quan trọng khác liên quan đến hoạt động môi trường của doanh nghiệp.
Kế toán quản trị môi trường: Là hệ thống kế toán nhằm phản ánh, đánh giá thành quả kinh tế liên quan đến môi trường và trách nhiệm quản lý về môi trường, bao gồm các nội dung như:
(1) Hạch toán dòng luân chuyển vật chất
(2) Đánh giá chu kỳ sống sản phẩm
(3) Báo cáo thành quả quản lý môi trường
(4) Kế toán chi phí môi trường, kế toán thu nhập môi trường
(5) Phân tích mối quan hệ giữa chi phí – lợi ích của các dự án về môi trường
(6) Đánh giá sự tác động của môi trường và trình bày các thông tin về môi trường trong hệ thống báo cáo kế toán.
Kế toán tài chính môi trường và Kế toán quản trị môi trường gồm các nội dung chủ yếu sau đây:
- Kế toán tài chính môi trường tập trung vào việc:
(1) Ghi nhận và đo lường các đối tượng: Tài sản môi trường, nợ phải trả môi trường, thu nhập môi trường, chi phí môi trường;
(2) Trình bày và công bố thông tin Kế toán môi trường trên báo cáo doanh nghiệp.
- Kế toán quản trị môi trường nhấn mạnh trọng tâm là:
(1) Kế toán chi phí môi trường, tập trung vào việc ghi nhận và đo lường chi phí, (2) Kế toán thu nhập môi trường (3) Trình bày và công bố thông tin môi trường trên báo cáo doanh nghiệp.
2. Chức năng của kế toán môi trường
Theo Phạm Hoài Nam (2016) Kế toán môi trường có chức năng và vai trò như sau:
- Chức năng phục vụ cho quản trị nội bộ: Kế toán môi trường được xem như một bộ phận của hệ thống thông tin về môi trường trong doanh nghiệp. Khi đó, Kế toán môi trường thực hiện chức năng cung cấp thông tin về chi phí và lợi ích môi trường nhằm hỗ trợ cho việc ra quyết định quản trị nội bộ cũng như huấn luyện nhân viên theo tiêu chí
môi trường trong doanh nghiệp.
- Chức năng báo cáo ra bên ngoài: Kế toán môi trường thực hiện chức năng trình bày và báo cáo công khai thông tin về môi trường liên quan đến các hoạt động của doanh nghiệp.
3. Vai trò của kế toán môi trường
Việc công bố kết quả Kế toán môi trường sẽ đóng vai trò như một phương tiện để các công ty thực hiện nghĩa vụ trách nhiệm giải trình cho các bên liên quan và đồng thời là phương tiện thích hợp để đánh giá các hoạt động bảo vệ môi trường.
Các bên liên quan gồm nhà quản lý đơn vị, chính phủ, nhà đầu tư, các tổ chức tài chính, chủ nợ, nhân viên, công chúng. Các đối tượng này sử dụng thông tin kế toán của doanh nghiệp thường có lợi ích kinh tế trực tiếp hoặc gián tiếp đến doanh nghiệp. Nhu cầu thông tin của các đối tượng sử dụng thông tin sẽ chi phối đến các loại thông tin mà hệ thống kế toán của doanh nghiệp phải cung cấp.
Đối với nhà quản lý:
Nhà quản lý phải chịu trách nhiệm về việc tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường, việc sử dụng có hiệu quả các nguồn lực cho hoạt động bảo vệ môi trường. Vì vậy, nhà quản lý cần có thông tin về các khoản đầu tư cho môi trường, chi phí môi trường, khoản chi phí môi trường tiết kiệm được và những lợi ích từ hoạt động môi trường... của đơn vị nhằm thực hiện quản lý và kiểm soát hoạt động của doanh nghiệp.
Đối với chính phủ:
Vấn đề về bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp luôn được quan tâm vì nó ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng môi trường của quốc gia. Thông tin kế toán của doanh nghiệp có vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin tài chính liên quan đến các vấn đề môi trường phục vụ cho điều hành nền kinh tế, mặc khác sẽ có ý nghĩa quan trọng trong việc thống kê dữ liệu môi trường, đánh giá hoạt động bảo vệ môi trường tại quốc gia góp phần quản lý hiệu quả hoạt động môi trường. Những loại thông tin Kế toán môi trường các doanh nghiệp cung cấp chủ yếu tập trung vào khoản đầu tư cho hoạt động môi trường, chi phí môi trường trong doanh nghiệp.
Đối với các nhà đầu tư, đối tác kinh doanh, và các tổ chức tài chính
Tập trung mối quan tâm của họ chủ yếu vào giá trị doanh nghiệp được xem xét từ quan điểm của các khía cạnh tài chính của công ty hoặc tổ chức khác. Họ có khuynh hướng sử dụng các thông tin chung, tổng hợp làm cơ sở cho việc ra quyết định và kiểm tra thông tin chi tiết khi cần thiết. Nhà đầu tư là người cấp vốn cho doanh nghiệp, lợi ích của họ phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh. Khi có các rủi ro về môi trường sẽ ảnh hưởng đáng kể đến lợi ích của các nhà đầu tư. Chính vì vậy, nhu cầu thông tin về môi trường giúp cho họ đánh giá thực trạng và rủi ro. Những thông tin Kế toán môi trường cần cung cấp cho nhà đầu tư bao gồm: Thông tin về tình hình tài sản môi trường, nợ phải trả môi trường, chi phí môi trường, thu nhập môi trường và các thông khác liên quan về hoạt động môi trường.
Đối với người tiêu dùng, cư dân địa phương và các tổ chức phi chính phủ về môi trường
Có thể phải phân tích dữ liệu Kế toán môi trường theo quan điểm của các vấn đề như quản lý các chất độc hại, sự tồn tại của các hoạt động môi trường và các kết quả của chúng, chi tiết về tác động môi trường tiềm ẩn và các biện pháp phòng ngừa, và các vấn đề trách nhiệm xã hội khác. Mặt khác, họ quan tâm đến các vấn đề đang chờ giải quyết.
Người lao động
Cần quan tâm đến các thông tin kế toán phục vụ cho quyền lợi của họ đối với đơn vị kế toán, như điều kiện môi trường làm việc, khả năng tồn tại của doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi các vấn đề môi trường, khả năng thanh toán lương của doanh nghiệp.
Các tổ chức kiểm toán
Sử dụng thông tin kế toán môi trường của đơn vị trên giác độ là người kiểm tra tính khách quan, trung thực và độ tin cậy của thông tin Kế toán môi trường nhằm đảm bảo tuân thủ pháp lý của báo cáo tài chính trước khi được công bố nhằm bảo vệ lợi ích của các bên có liên quan
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Phạm Hoài Nam, 2016. Hoàn thiện tổ chức công tác KTMT tại các DN sản xuất trên địa bàn Tỉnh Quảng Ngãi. Luận án tiến sĩ. Học viện tài chính.
IFAC, 2005. Environmental management accounting, international guidance document, USA
UNCTAD, 1997. Environmental financial accounting and reporting at the corporate level
» Danh sách Tập tin đính kèm:
» Tin mới nhất:
- Bài Viết - ThS. Nguyễn Khánh Thu Hằng - Trao đổi về sửa quy định quyết toán kinh phí sự nghiệp từ nguồn ngân sách thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia (16/11/2024)
- Bài Viết - ThS. Nguyễn Thị Đoan Trang - MỘT SỐ NỘI DUNG THAY ĐỔI TRONG THÔNG TƯ 24/2024/TT-BTC HƯỚNG DẪN CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN HÀNH CHÍNH SỰ NGHIỆP (16/11/2024)
- Bài Viết - ThS. Thái Nữ Hạ Uyên - CÁCH TÍNH LƯƠNG HƯU TỪ NGÀY 01/07/2025 ĐỐI VỚI NGƯỜI LAO ĐỘNG ĐÓNG BHXH BẮT BUỘC (16/11/2024)
- Bài Viết - Ths. Nguyễn Thị Tấm - MỘT SỐ THAY ĐỔI VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI (16/11/2024)
- Bài Viết - ThS. Đào Thị Đài Trang - Dự thảo Thông tư thay Thông tư 200: Tổng hợp điểm mới về tài khoản kế toán, BCTC (16/11/2024)
» Các tin khác:
- Bài Viết - ThS. Lê Thị Huyền Trâm - TÌM HIỂU VỀ PHÂN TÍCH CÁC CHỈ TIÊU NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG (16/10/2023)
- Bài Viết - ThS. Mai Thị Quỳnh Như - CÁC KHOẢN ĐƯỢC KHẤU TRỪ VÀ KHÔNG ĐƯỢC KHÁU TRỪ KHI XÁC ĐỊNH THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP NĂM 2024 (16/10/2023)
- Bài Viết - ThS. Ngô Thị Kiều Trang - QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP, NHỮNG RỦI RO VÀ GIẢI PHÁP (16/10/2023)
- Bài Viết - ThS. Thái Nữ Hạ Uyên - CÁC MẶT HÀNG KHÔNG ĐƯỢC GIẢM 2% THUẾ GTGT TỪ 1/7/2023 (18/09/2023)
- Bài Viết - ThS. Võ Hồng Hạnh - QUÊN HAY BỎ SÓT KHÔNG KÊ KHAI HÓA ĐƠN ĐẦU RA (18/09/2023)
- Bài Viết - ThS. Đinh Thị Thu Hiền - CÁC CHỈ TIÊU VÀ PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH CẤU TRÚC TÀI SẢN DÀI HẠN (18/09/2023)
- Bài Viết - ThS. Nguyễn Thị Quỳnh Giao - QUY ĐỊNH VỀ LỆ PHÍ MÔN BÀI (18/09/2023)
- Bài Viết - ThS. Nguyễn Thị Hồng Sương - ÁP DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHIẾN LƯỢC ĐỐI VỚI CÁC CÔNG VIỆC ĐÁNH GIÁ ĐẦU TƯ CỦA KẾ TOÁN QUẢN TRỊ (18/09/2023)
- Bài Viết - ThS. Ngô Thị Kiều Trang - Các bút toán điều chỉnh sau quyết toán thuế: Xử lý truy thu thuế Giá trị gia tăng(GTGT), Thu nhập doanh nghiệp(TNDN, Thu nhập cá nhân(TNCN). (18/09/2023)
- Bài Viết - ThS. Dương Thị Thanh Hiền - CÁC PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ HỢP LÝ CỦA TÀI SẢN (18/09/2023)
