Ngô Thị Kiều Trang

1. Giới thiệu Hàng tồn kho đóng vai trò quan trọng trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Việc xác định giá xuất kho ảnh hưởng trực tiếp đến giá vốn hàng bán, lợi nhuận và báo cáo tài chính. Các doanh nghiệp Việt Nam cần lựa chọn phương pháp phù hợp với đặc thù kinh doanh nhằm tối ưu hóa chi phí và đảm bảo tính chính xác trong hạch toán.

2. Các phương pháp tính giá hàng xuất kho phổ biến Tại Việt Nam, theo Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 133/2016/TT-BTC, các doanh nghiệp có thể áp dụng một trong các phương pháp sau:

· Phương pháp giá đích danh

· Phương pháp bình quân gia quyền (có thể tính theo thời điểm hoặc cuối kỳ)

· Phương pháp nhập trước, xuất trước (FIFO)

3. Ưu nhược điểm của từng phương pháp và ứng dụng thực tế

a. Phương pháp giá đích danh

• Ưu điểm: Xác định chính xác giá vốn của từng mặt hàng, phản ánh đúng giá trị hàng tồn kho và lợi nhuận.
• Nhược điểm: Phức tạp trong quản lý, chỉ áp dụng được với các sản phẩm có giá trị lớn và có thể định danh riêng.
• Ứng dụng: Phù hợp với các mặt hàng có giá trị cao như máy móc, thiết bị, xe cộ, đồ trang sức.

b. Phương pháp nhập trước, xuất trước (FIFO)

• Ưu điểm: Đảm bảo hàng hóa được luân chuyển hợp lý, phù hợp với sản phẩm có hạn sử dụng, giúp phản ánh giá vốn gần với giá thị trường.
• Nhược điểm: Khi giá nguyên vật liệu tăng, giá vốn hàng bán thấp hơn giá mua hiện tại, làm tăng lợi nhuận và thuế phải nộp.
• Ứng dụng: Thích hợp cho thực phẩm, dược phẩm, cà phê, nguyên vật liệu dễ hư hỏng.

c. Phương pháp bình quân gia quyền

• Ưu điểm: Giúp giá vốn hàng bán ổn định, giảm thiểu ảnh hưởng của biến động giá cả, đơn giản trong tính toán.
• Nhược điểm: Không phản ánh chính xác sự thay đổi giá trong kỳ, có thể dẫn đến sai lệch trong đánh giá lợi nhuận.
• Ứng dụng: Phù hợp với hàng hóa có khối lượng lớn, giá trị không quá cao như xi măng, thép, xăng dầu.

4. Ảnh hưởng của phương pháp tính giá xuất kho đến báo cáo tài chính Mỗi phương pháp sẽ tác động khác nhau đến giá vốn hàng bán và lợi nhuận doanh nghiệp:

• FIFO giúp lợi nhuận cao hơn khi giá hàng tăng, nhưng có thể làm tăng thuế phải nộp.
• Bình quân gia quyền giúp ổn định giá vốn, giảm biến động lợi nhuận theo thời gian.
• Giá đích danh đảm bảo độ chính xác cao nhưng phức tạp trong quản lý.

5. Kết luận Việc lựa chọn phương pháp tính giá hàng xuất kho cần dựa trên đặc điểm ngành nghề, loại hàng hóa và chiến lược tài chính của doanh nghiệp. Một phương pháp phù hợp sẽ giúp tối ưu hóa chi phí, quản lý hàng tồn kho hiệu quả và phản ánh chính xác tình hình tài chính doanh nghiệp.

Tài liệu tham khảo

1. Bộ Tài chính (2014). Thông tư 200/2014/TT-BTC về hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp.

2. Bộ Tài chính (2016). Thông tư 133/2016/TT-BTC về hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp nhỏ và vừa.

3. Nguyễn Tấn Bình (2020). Quản trị tài chính doanh nghiệp. Nhà xuất bản Tài chính.

4. Trần Văn Dũng (2021). Kế toán tài chính. Nhà xuất bản Kinh tế TP. Hồ Chí Minh.

5. IFRS Foundation (2023). International Financial Reporting Standards (IFRS).