So sánh Thông tư 99/2025/TT-BTC và Thông tư 200/2014/TT-BTC

ThS. Nguyễn Khánh Thu Hằng

I. Giới thiệu chung

 

Thông tư số 200/2014/TT-BTC (gọi tắt là TT200) được Bộ Tài chính ban hành ngày 22/12/2014, hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp và có hiệu lực từ 01/01/2015.
Thông tư này đã được áp dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần

kinh tế.

Sau hơn 10 năm áp dụng, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 99/2025/TT-BTC (gọi tắt là TT99) ngày 27/10/2025 nhằm thay thế TT200, có hiệu lực từ 01/01/2026.
TT99 được xây dựng để cập nhật các yêu cầu mới của nền kinh tế số, hội nhập quốc tế, và đảm bảo tính linh hoạt, minh bạch trong công tác kế toán doanh nghiệp.
 

II. So sánh tổng quan giữa TT200 và TT99

Nội dung	Thông tư 200/2014/TT-BTC	Thông tư 99/2025/TT-BTC
Ngày ban hành – hiệu lực	Ban hành 22/12/2014, áp dụng từ 01/01/2015.	Ban hành 27/10/2025, áp dụng từ 01/01/2026, thay thế TT200.
Phạm vi áp dụng	Áp dụng cho doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh tế.	Áp dụng cho tất cả doanh nghiệp, đồng thời cho phép mở rộng linh hoạt tùy theo đặc thù ngành nghề.
Cấu trúc	Gồm 4 phần, 8 chương, 128 điều và 4 phụ lục (chứng từ, tài khoản, sổ, báo cáo).	Gồm 5 phần, 9 chương, 4 phụ lục mới được điều chỉnh, cập nhật phù hợp chuyển đổi số.
Chuẩn mực kế toán	Tuân thủ chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) hiện hành.	Tiệm cận IFRS (Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế) và linh hoạt hơn trong tự thiết kế tài khoản, chứng từ, sổ sách.

III. So sánh chi tiết hệ thống tài khoản kế toán

Hệ thống tài khoản là phần quan trọng nhất trong chế độ kế toán. Dưới đây là các điểm

khác biệt chính giữa TT 200 và TT99:

 

1. Số lượng và cấu trúc tài khoản:

- TT200 có 9 loại tài khoản (từ loại 1 đến loại 9), tổng cộng khoảng 160 tài khoản

chi tiết.  

- TT99 duy trì 9 loại tài khoản nhưng điều chỉnh, sắp xếp lại logic hơn. Một số tài khoản bị loại bỏ, hợp nhất hoặc đổi tên để thống nhất với chuẩn mực quốc tế. Cụ thể: Bổ sung một số TK mới (như TK 1383 – Thuế TTĐB của hàng nhâp khẩu; TK 215 – TS sinh học; 2295- Dự phòng tổn thất sinh học; 2414 – nâng cấp, cải tạo TSCĐ; 332- Phải trả cổ tức, lợi nhuận). Bỏ các quy định về TK cấp 2 của các TK 111, 112, 113, 153, 155, 156, 211, 212, 213, 334, 413, 511, 521. Bỏ TK cấp 3 của TK 3431- Trái phiếu thường. Bỏ 1 số TK như 1385, 3385, 161, 461, 611, 631, 417, 441, 466. Đổi tên 1 số TK cho phù hợp hơn ví dụ như 112 – Tiền gửi khôg kỳ hạn; 242- CP chờ phân bổ, 244, 158, 419, 4211.

 

2. Quyền tùy chỉnh tài khoản:

- TT200 quy định cứng hệ thống tài khoản, doanh nghiệp không được tự ý sửa hoặc mở thêm tài khoản ngoài hướng dẫn.

- TT99 cho phép doanh nghiệp được tự thiết kế, bổ sung tài khoản chi tiết nếu phù hợp đặc thù, miễn đảm bảo phản ánh trung thực, hợp lý và có quy chế kế toán nội bộ.
IV. So sánh chứng từ và sổ kế toán

- TT200 ban hành hệ thống biểu mẫu chứng từ và sổ kế toán gồm hơn 45 mẫu, bắt buộc áp dụng thống nhất.

- TT99 rút gọn và linh hoạt hơn, chỉ giữ khoảng 42 mẫu sổ. Doanh nghiệp được phép thiết kế hoặc ứng dụng phần mềm kế toán để tạo chứng từ điện tử, miễn có đủ nội dung bắt buộc.

- TT99 bổ sung nguyên tắc sử dụng chứng từ điện tử, ký số, lưu trữ dữ liệu số phù hợp với xu hướng chuyển đổi số quốc gia.

V. So sánh báo cáo tài chính

- TT200 quy định 4 mẫu báo cáo tài chính: Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, Thuyết minh báo cáo tài chính.
- TT99 kế thừa nhưng bổ sung các chỉ tiêu phân tích, làm rõ phần “vốn chủ sở hữu” và “lưu chuyển tiền tệ” theo IFRS.

- Báo cáo tài chính theo TT99 có thể lập bằng ngoại tệ (nếu đáp ứng điều kiện), điều này TT200 cũng có nhưng quy định còn hạn chế.

VI. So sánh về tính linh hoạt và tự chủ kế toán

- TT200: hệ thống mang tính thống nhất cao, nhưng ít linh hoạt, khó áp dụng cho các doanh nghiệp đặc thù như Fintech, thương mại điện tử.

- TT99: khuyến khích doanh nghiệp tự chủ thiết kế hệ thống kế toán phù hợp quy mô, đặc điểm và công nghệ, đồng thời tăng cường kiểm soát nội bộ.

 

VII. Các điểm mới nổi bật của Thông tư 99/2025/TT-BTC so với Thông tư 200/2014/TT-BTC

1. Bổ sung quy định về kế toán quản trị nội bộ, phân định rõ vai trò người chịu trách nhiệm

TT200 (2014):

• Chủ yếu tập trung vào kế toán tài chính, phục vụ yêu cầu lập và công bố báo cáo tài chính cho cơ quan nhà nước, cổ đông và nhà đầu tư.
• Không có quy định cụ thể về kế toán quản trị nội bộ. Việc tổ chức kế toán quản trị do doanh nghiệp tự chủ động thực hiện, không bắt buộc theo quy chuẩn.

TT99 (2025):

• Bổ sung rõ nội dung về kế toán quản trị nội bộ: quy định về việc doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống kế toán nội bộ phục vụ quản lý chi phí, doanh thu, lợi nhuận theo từng bộ phận, sản phẩm, đơn hàng, hoặc dự án.
• Phân định rõ vai trò của người lập, người kiểm tra, và người phê duyệt báo cáo nội bộ, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm cá nhân trong từng khâu.
• Ví dụ: Một công ty sản xuất theo TT99 phải tách riêng phần kế toán quản trị để theo dõi chi phí sản xuất của từng phân xưởng, từ đó cung cấp thông tin cho ban giám đốc ra quyết định.

2. Cập nhật nguyên tắc sử dụng chữ ký số, lưu trữ dữ liệu điện tử

TT200:

• Chưa có quy định cụ thể về việc sử dụng chữ ký số hay lưu trữ chứng từ điện tử (do thời điểm ban hành chưa phổ biến).
• Việc ký trên sổ sách, chứng từ vẫn yêu cầu chữ ký tay.

TT99:

• Cho phép và hướng dẫn áp dụng chữ ký số trên chứng từ kế toán điện tử, hợp lệ như chữ ký tay.
• Bổ sung quy định chi tiết về lưu trữ dữ liệu điện tử (định dạng, thời gian lưu trữ, trách nhiệm sao lưu, bảo mật thông tin).
• Ví dụ: Doanh nghiệp có thể ký duyệt phiếu chi bằng chữ ký số qua phần mềm kế toán và lưu trữ trên nền tảng đám mây, thay vì in ra giấy.

3. Linh hoạt trong đơn vị tiền tệ kế toán

TT200:

• Mặc định sử dụng đồng Việt Nam (VND) là đơn vị tiền tệ kế toán.
• Chỉ cho phép sử dụng ngoại tệ làm đơn vị kế toán khi có điều kiện rất đặc biệt (doanh nghiệp chủ yếu thu chi bằng ngoại tệ, phải được Bộ Tài chính chấp thuận).

TT99:

• Mở rộng quyền lựa chọn đơn vị tiền tệ kế toán, có thể là VND hoặc ngoại tệ (USD, EUR, v.v.) nếu doanh nghiệp có giao dịch chủ yếu bằng ngoại tệ.
• Quy định rõ thủ tục chuyển đổi đơn vị tiền tệ kế toán và yêu cầu trình bày trong thuyết minh báo cáo tài chính.
• Ví dụ: Doanh nghiệp xuất nhập khẩu có 90% doanh thu bằng USD được phép lập sổ và báo cáo tài chính bằng USD.

 

 

4. Quy định rõ hơn về chuyển đổi kỳ kế toán, thay đổi đơn vị tiền tệ

TT200:

• Quy định cơ bản về kỳ kế toán năm, nhưng chưa hướng dẫn chi tiết việc thay đổi kỳ kế toán (từ năm tài chính này sang năm tài chính khác) hoặc thay đổi đơn vị tiền tệ.

TT99:

• Cụ thể hóa thủ tục và điều kiện khi doanh nghiệp muốn thay đổi kỳ kế toán (ví dụ: từ 1/1–31/12 sang 1/4–31/3).
• Quy định rõ việc lập báo cáo chuyển tiếp khi thay đổi đơn vị tiền tệ hoặc kỳ kế toán để đảm bảo tính liên tục của dữ liệu tài chính.
• Ví dụ: Nếu công ty đổi kỳ kế toán sang tháng 4, thì năm 2025 phải lập báo cáo tài chính chuyển tiếp từ 1/1/2025 đến 31/3/2025.

5. Yêu cầu minh bạch hóa cao hơn trong công khai báo cáo tài chính

TT200:

• Chỉ quy định các doanh nghiệp niêm yết hoặc có vốn nhà nước phải công khai báo cáo tài chính.
• Không có yêu cầu cụ thể về công khai dữ liệu kế toán nội bộ.

TT99:

• Mở rộng phạm vi doanh nghiệp phải công khai thông tin tài chính, kể cả doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, nếu có quy mô lớn.
• Yêu cầu công bố báo cáo quản trị doanh nghiệp, báo cáo tác động xã hội và môi trường, bên cạnh báo cáo tài chính cơ bản.
• Ví dụ: Một công ty cổ phần chưa niêm yết nhưng có vốn điều lệ trên 100 tỷ đồng phải công khai báo cáo tài chính năm và báo cáo quản trị nội bộ lên cổng thông tin doanh nghiệp.

VIII. Kết luận

Thông tư 99/2025/TT-BTC là bước cải tiến lớn trong hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam, kế thừa tinh hoa của TT200 nhưng bổ sung tính linh hoạt, phù hợp thời đại số và hội nhập quốc tế.

Việc chuyển đổi từ TT200 sang TT99 đòi hỏi doanh nghiệp rà soát toàn bộ hệ thống kế toán, cập nhật phần mềm, đào tạo nhân sự và điều chỉnh quy chế nội bộ.
Tuy nhiên, về dài hạn, TT99 sẽ giúp doanh nghiệp minh bạch, chuyên nghiệp và hội nhập tốt hơn.

 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. 1. Thông tư 99/2025/TT-BTC
   2. Thông tư 200/2014/TT-BTC