SỰ CẦN THIẾT CHUYỂN ĐỔI TỪ KẾ TOÁN TÀI CHÍNH SANG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG KỶ NGUYÊN TRÍ TUỆ NHÂN TẠO

 

TS. Dương Thị Thanh Hiền

TÓM TẮT

Việc ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo không chỉ có thể nâng cao hiệu quả của kế toán tài chính mà còn thúc đẩy quá trình chuyển đổi từ kế toán tài chính sang kế toán quản trị. Do đó, cách sử dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ các chuyên gia tài chính trong công tác kế toán quản trị là yêu cầu tất yếu đối với sự phát triển của kỷ nguyên thông minh, đặt ra nhiều yêu cầu hơn đối với kế toán quản trị. Dựa trên bối cảnh này, quá trình phát triển của các doanh nghiệp cần chuyển đổi mô hình quản lý tài chính, cho phép áp dụng các kỹ thuật mới, thu thập và tổ chức dữ liệu theo các hướng tiên tiến và hiệu quả hơn. Mục tiêu của nghiên cứu là phân tích xu hướng chuyển đổi từ kế toán tài chính sang kế toán quản trị, đánh giá sự khác nhau giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị nhằm nêu bật vai trò của kế toán quản trị trong xu hướng mới và sự cần thiết của việc chuyển đổi theo xu hướng này.

 

Từ khóa: AI, công nghệ, kế toán quản trị, kế toán tài chính, trí tuệ nhân tạo.

 

1. GIỚI THIỆU

Với sự ra đời của kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI), sự phát triển thông minh của ngành tài chính là xu hướng tất yếu trong tương lai. Sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp ngày càng trở nên khốc liệt. Các doanh nghiệp chú ý hơn đến việc áp dụng công nghệ và đưa ra các yêu cầu cao hơn cho sự phát triển của công tác kế toán. Kế toán tài chính không chỉ phải lập báo cáo tài chính mà còn phải cung cấp thông tin tài chính chính xác cho các đối tượng quan tâm khác nhau. Do đó, việc các doanh nghiệp cần phải thúc đẩy toàn diện và chuyển đổi kế toán tài chính theo hướng kế toán quản trị đã trở thành xu hướng phát triển tất yếu. Trong quá trình hoạt động, các doanh nghiệp phải tích cực xây dựng một hệ thống thông tin quản lý tài chính hoàn chỉnh. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng phải thực hiện quá trình chuyển đổi và phát triển kế toán tài chính sang kế toán quản trị, nhằm tối đa hóa hiệu quả ứng dụng kế toán quản trị và nâng cao hơn nữa khả năng cạnh tranh phát triển của chính mình (Cui và cộng sự, 2022).

Sự chuyển đổi từ kế toán tài chính sang kế toán quản trị trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) thể hiện sự phát triển đáng kể trong các hoạt động kế toán, được thúc đẩy bởi nhu cầu ra quyết định có tính phản hồi và chiến lược hơn. Kế toán tài chính, theo truyền thống chỉ tập trung vào dữ liệu lịch sử và báo cáo chuẩn hóa cho các bên liên quan bên ngoài, nên bị hạn chế và cản trở khả năng thích ứng với môi trường kinh doanh phát triển nhanh của các doanh nghiệp (Ballwieser, 2004). Ngược lại, kế toán quản trị nhấn mạnh vào việc sử dụng dữ liệu để ra quyết định nội bộ, tạo điều kiện cho việc lập kế hoạch và phân bổ nguồn lực tốt hơn. Sự thay đổi này đáng chú ý vì kế toán quản trị giải quyết nhu cầu ngày càng tăng về thông tin chi tiết, không chỉ phản ánh thông tin và hiệu quả hoạt động trong quá khứ mà còn định hướng các chiến lược trong tương lai. AI đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi này bằng cách nâng cao khả năng phân tích và tự động hóa các nghiệp vụ thường xuyên trong các quy trình kế toán (Boina và cộng sự, 2023). Các công nghệ như máy tính và xử lý nghiệp vụ tự động cho phép các kế toán viên quản lý được thông tin chi tiết với lượng dữ liệu lớn (big data), cuối cùng hỗ trợ ra quyết định sáng suốt hơn và cải thiện hiệu quả tài chính. Hơn nữa, tự động hóa do AI thúc đẩy làm giảm nguy cơ sai sót của con người và giải phóng các kế toán viên khỏi các công việc đơn giản, bình thường và cho phép họ tập trung vào các hoạt động chiến lược góp phần vào sự phát triển chung của doanh nghiệp (Zhong và cộng sự, 2022).

Do đó, sự phát triển từ kế toán tài chính sang kế toán quản trị không chỉ đáp ứng những hạn chế của các hoạt động kế toán truyền thống mà còn phản ánh cách tiếp cận chủ động để tận dụng công nghệ nhằm tạo lợi thế cạnh tranh. Quá trình chuyển đổi từ kế toán tài chính sang kế toán quản trị trong thời đại AI nhấn mạnh sự thay đổi cơ bản trong cách các doanh nghiệp tiếp cận dữ liệu tài chính, nhấn mạnh đến nhu cầu về tính linh hoạt, tầm nhìn chiến lược và quản trị đạo đức trước những tiến bộ nhanh chóng của công nghệ (Guo, 2019). Bối cảnh đang phát triển này đánh dấu một thời điểm quan trọng đối với nghề kế toán, thời điểm mang đến cả cơ hội đổi mới và những thách thức mới đối doanh nghiệp và người làm công tác kế toán.

Nghiên cứu sự tích hợp của kế toán tài chính và kế toán quản trị, nôi dung làm rõ vai trò của kế toán quản trị trong việc ra quyết định dựa trên dữ liệu, lập kế hoạch chiến lược, tạo giá trị, đánh giá hiệu quả, đồng thời cung cấp lý thuyết nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp đưa ra quyết định quản lý tốt hơn và tạo ra giá trị nhiều hơn trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Trong tương lai, đây sẽ là con đường chính để các doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh và đạt được sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Do đó, việc hiểu được phương thức phát triển và xu hướng chuyển đổi từ kế toán tài chính sang kế toán quản trị trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo có ý nghĩa rất lớn để thích ứng với môi trường kinh doanh thay đổi nhanh chóng hiện nay và nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

2. SỰ KHÁC NHAU GIỮA KẾ TOÁN TÀI CHÍNH VÀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ

Với sự phát triển nhanh chóng của Internet, kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo đã trở thành xu hướng trong xã hội ngày nay, mở ra một cuộc cách mạng thông minh trong nhiều ngành công nghiệp. Điều này sẽ tác động lớn đến phương pháp và cách tiếp cận làm việc truyền thống của kế toán tài chính. Các nhiệm vụ cơ bản và lặp đi lặp lại như xuất hóa đơn và phê duyệt hoàn trả chi phí có thể được thay thế bằng máy móc thông minh, cho phép các chuyên gia tài chính tập trung nhiều hơn vào kế toán quản trị.

Có một sự khác biệt nhất định giữa phương pháp kế toán tài chính và phương pháp kế toán quản trị trong các hoạt động kinh tế. Hiểu được sự khác biệt giữa hai phương pháp này có thể thúc đẩy hiệu quả quá trình chuyển đổi từ phương pháp kế toán tài chính sang phương pháp kế toán quản trị và phát huy hết chức năng của nó. Kế toán tài chính đóng vai trò quan trọng trong hoạt động và quản lý của doanh nghiệp. Trách nhiệm chính của kế toán tài chính là cung cấp thông tin quản lý tài chính cần thiết cho quá trình ra quyết định của doanh nghiệp thông qua các số liệu tài chính cụ thể, tập trung vào các nghiệp vụ kinh tế và chỉ xử lý thông tin kế toán đã xảy ra. Công việc chính của kế toán tài chính là thu thập, phân loại, phân tích, ghi sổ và báo cáo dựa trên các chứng từ gốc, cung cấp thông tin hữu ích cho sự phát triển của doanh nghiệp, do đó sẽ kiểm soát và tăng cường chuẩn hóa các hoạt động của doanh nghiệp. Ngoài ra, nhân viên kế toán cần phải nắm rõ luật pháp có liên quan và có kiến thức hiểu biết nhất định về chuyên ngành và lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp. Đồng thời, thông qua công tác kế toán tài chính, có thể đánh giá được tình hình quản lý của ban lãnh đạo doanh nghiệp, thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp (Leotta và cộng sự, 2017)

Kế toán quản trị có vị trí cơ bản trong quản lý tài sản của một doanh nghiệp. Kế toán quản trị tập trung vào việc cung cấp thông tin hiệu quả cho các cấp độ ra quyết định của một doanh nghiệp, thúc đẩy việc thực hiện các chiến lược của doanh nghiệp, phản ánh thông tin tài chính thực tế và kết quả hoạt động cho các nhà đầu tư bên ngoài và các bên liên quan khác. Nó không chỉ có thể kiểm soát hiệu quả thông tin tài chính của doanh nghiệp mà còn có thể thu thập thông tin phù hợp và thiết lập các hệ thống chỉ số thông tin khác nhau. Loại hệ thống chỉ số thông tin này đóng vai trò quan trọng trong quyết định đầu tư của doanh nghiệp và thúc đẩy quyết định đầu tư của doanh nghiệp trở nên chính xác hơn. Cách thức của kế toán quản trị linh hoạt hơn nhiều so với kế toán tài chính và có thể dự báo tình hình kinh doanh và chiến lược phát triển của doanh nghiệp. Doanh nghiệp đã đưa ra chiến lược phát triển, nhưng không có nghĩa là mục tiêu là bất biến và chiến lược cần được điều chỉnh theo tình hình thực tế. Do đó, nó có thể thích ứng tốt hơn với nhu cầu của doanh nghiệp. Nhân viên kế toán quản trị cần nắm vững kiến ​​thức lý thuyết tài chính phong phú và có hệ thống, hiểu kịp thời nhu cầu của khách hàng, chú ý đến những thay đổi năng động của thị trường và có thể nắm bắt xu hướng cụ thể của các chính sách quản lý, hỗ trợ doanh nghiệp đạt hiệu quả kinh doanh tốt hơn (Pedroso và cộng sự, 2020).

Bảng 1. Sự chuyển đổi các chức năng trong kế toán

Chức năng của kế toán tài chính	Chuyển đổi thành	Chức năng của kế toán quản trị
1. Quản lý quy trình giao dịch	➜	1. Lập kế hoạch ngân sách
2. Kiểm soát quy trình giao dịch	➜	2. Quản lý giá trị
3. Hạch toán dữ liệu tài chính	➜	3. Huy động vốn
		4. Đầu tư vốn
		5. Xác định nhu cầu đầu tư và tài trợ
		6. Phân phối cổ phần

Nguồn: Tác giả tổng hợp

3. TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC CHUYỂN ĐỔI TỪ KẾ TOÁN TÀI CHÍNH SANG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG XU HƯỚNG MỚI

Trong bối cảnh kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, các doanh nghiệp muốn đạt được sự phát triển nhanh chóng và liên tục tối ưu hóa khả năng cạnh tranh phát triển của chính mình thì phải tập trung vào việc chuyển đổi và cải cách kế toán tài chính sang kế toán quản trị (Shen, 2021). Sự cần thiết của quá trình chuyển đổi từ kế toán tài chính sang kế toán quản trị và tối đa hóa hiệu quả cốt lõi của kế toán quản trị không chỉ liên quan đến chất lượng phát triển nội bộ của doanh nghiệp mà còn liên quan đến sự phát triển bền vững lâu dài của doanh nghiệp. Trong giai đoạn hiện nay, những vấn đề gặp phải nhằm khẳng định tầm quan trọng của quá trình chuyển đổi này, cụ thể:

3.1 Cải thiện khả năng xử lý dữ liệu

Với sự phát triển của công nghệ trí tuệ nhân tạo, dữ liệu tài chính thể hiện sự phức tạp, đa dạng, và phân tích tài chính đòi hỏi những yêu cầu phức tạp và được cá nhân hóa. Các chuyên gia tài chính thiếu khả năng xử lý dữ liệu và phải đối mặt với nguy cơ bị thay thế bởi công nghệ trí tuệ nhân tạo. Nhiều người coi trí tuệ nhân tạo là học sâu, coi các công nghệ như lái xe tự động, nhận dạng khuôn mặt và nhận dạng giọng nói là trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiên, trên thực tế, nó đề cập đến việc cơ giới hóa các quy trình tư duy và tự động hóa công việc của con người. Hamet & Tremblay (2017) cho rằng Trí tuệ nhân tạo (AI) là khoa học và kỹ thuật được sử dụng để sản xuất máy móc thông minh. Do đó, tất cả các nhiệm vụ liên quan đến suy luận logic và tính toán phức tạp đều có thể được thực hiện với sự trợ giúp của máy tính. Việc học công nghệ trí tuệ nhân tạo là rất quan trọng và việc thiếu kiến ​​thức này là một bất lợi đối với các chuyên gia tài chính.

Zhou & Wang (2014) ví dụ rằng, do không quen với bảng dữ liệu lớn hoặc macro (trong Excel) để lọc và phân tích, các chuyên gia tài chính và kế toán tài chính chỉ có thể chọn và phân tích thủ công một lượng lớn dữ liệu tài chính, điều này tốn nhiều thời gian và công sức. Các báo cáo khác nhau được xuất từ ​​hệ thống ERP có thể trông giống hệt nhau, nhưng do sự khác biệt về định dạng văn bản, không thể thiết lập kết nối bằng công thức VLOOKUP giữa các bảng tính khác nhau. Thiết kế robot hoàn trả chi phí trong các doanh nghiệp, cần có sự hiểu biết về công nghệ và trải nghiệm của người dùng, đòi hỏi phải cải thiện trải nghiệm người dùng và tương tác giữa người và máy tính đối với các chuyên gia tài chính. Khi xử lý báo cáo, các kế toán viên và chuyên gia tài chính có thể bỏ qua một số sai sót nếu  không xem xét các vấn đề theo quan điểm của khách hàng. Do đó, các doanh nghiệp cần chủ động thích ứng với xu hướng này, tạo điều kiện cho các chuyên gia tài chính tiếp cận công nghệ trí tuệ nhân tạo, cung cấp các khóa đào tạo xử lý dữ liệu, tăng cường năng lực và phát triển kế toán quản trị, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh cốt lõi và thị phần của doanh nghiệp.

3.2 Gia tăng tính hiệu quả công việc

Trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, mọi thông tin hoạt động của quản lý nội bộ doanh nghiệp sẽ được ghi lại, và những công việc cơ bản, có tính lặp lại cao đó sẽ dần được thay thế bằng công nghệ thông minh. Nghiên cứu của Zhou & Wang (2024) lấy ví dụ về trường hợp quy trình tự động hóa bằng robot trong doanh nghiệp. Tự động hóa quy trình bằng robot (Robotic Process Automation – RPA) là một dạng công nghệ tự động hóa quy trình kinh doanh dựa trên các robot phần mềm (bot) hoặc AI. RPA là tập hợp các công nghệ nhằm xây dựng các phần mềm làm thay những công việc thường ngày của con người, thường là những việc có tính chất lặp đi lặp lại các hành động giống nhau mỗi lần thực hiện. Các quy trình nghiệp vụ kế toán và tài chính trong doanh nghiệp là một trong trong những quy trình có nhiều khả năng ứng dụng RPA (Susan Parcells, 2016). Quá trình phản ánh, ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong các doanh nghiệp đòi hỏi độ chính xác cao, nhất quán và chủ yếu là các thao tác xử lý thủ công lặp đi lặp lại. Một nhân viên kế toán thường thu thập thông tin từ nhiều chứng từ kế toán, sau đó xử lý dữ liệu (xác minh, gửi phê duyệt) trước khi ghi chép, phản ánh các nghiệp vụ kinh tế vào hệ thống sổ kế toán của doanh nghiệp. Việc thu thập và thao tác dữ liệu thủ công tiêu tốn nhiều thời gian và dễ xảy ra lỗi (Tucker, 2017). Nếu các quy trình nghiệp vụ này được đảm nhiệm bởi robot thì có thể tiết kiệm thời gian và giảm tỷ lệ mắc lỗi. Mặt khác, công tác kế toán trong doanh nghiệp mang tính tuân thủ Luật kế toán, chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán, điều này khiến chúng dễ dàng được ứng dụng công nghệ tự động hóa. Thậm chí, nếu văn bản pháp luật, chế độ kế toán và chính sách kế toán có thể thay đổi thường xuyên thì robot cũng nhanh chóng được đào tạo lại để đảm bảo tính cập nhật. Theo ước tính của PWC (2023), 45% hoạt động công việc có thể được tự động hóa, tiết kiệm 02 nghìn tỷ USD chi phí nhân lực toàn cầu.

Tự động hóa quy trình bằng robot phù hợp nhất cho các hoạt động như truyền tải, đối chiếu và tham chiếu chéo dữ liệu giữa các ứng dụng khác nhau, đặc biệt trong lĩnh vực kiểm toán. Các thủ tục kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập bao gồm một chuỗi các quy trình cố định, nhằm xác định chất lượng thông tin đưa vào báo cáo tài chính. Với tự động hóa quy trình bằng robot, các quy trình này có thể được thiết kế lại để nâng cao hiệu suất và hiệu quả. Theo Zhou & Wang (2024) nếu chi phí lao động được quy đổi thành giá trị, hiệu quả kiểm toán tài chính tăng 52%, giải phóng 30% nhân viên. Loại công việc này được thực hiện theo các quy trình đã thiết lập, sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo, thúc đẩy nhân viên tài chính chuyển sang các công việc linh hoạt và cá nhân hóa khác, tức là công việc kế toán quản trị. Kế toán quản trị có thể giúp các nhà quản lý doanh nghiệp đưa ra và thực hiện các quyết định để đạt được mục tiêu kinh doanh và tối đa hóa lợi nhuận tốt hơn. Với sự phát triển và tiến bộ của khoa học công nghệ, sự cạnh tranh của các doanh nghiệp ngày càng trở nên khốc liệt, lợi nhuận của các doanh nghiệp bị nén lại, do đó các doanh nghiệp phải dành năng lượng của mình cho quản lý nội bộ. So với kế toán tài chính truyền thống, kế toán quản trị chú trọng hơn đến mọi khía cạnh của quy trình quản trị nội bộ của doanh nghiệp và kết hợp công nghệ trí tuệ nhân tạo với công việc để chính xác hơn, hiệu quả hơn và chuyên nghiệp hơn. Ví dụ, kế toán quản trị có thể giúp các nhà quản lý doanh nghiệp xác định và phân tích các loại chi phí và chi phí khác nhau, đồng thời xây dựng các biện pháp kiểm soát và tiết kiệm tương ứng; Kế toán quản trị cũng có thể hỗ trợ các nhà quản lý doanh nghiệp phân tích tình hình thị trường và nhu cầu của người tiêu dùng để tối ưu hóa giá cả và chất lượng sản phẩm và dịch vụ (Maemunah & Rismayadi, 2024).

2.3 Đào tạo người quản lý giỏi

Với sự phát triển nhanh chóng của Internet, trí tuệ nhân tạo và các công nghệ khác, việc chuyển đổi nhân sự kế toán tài chính sang kế toán quản trị đã trở thành xu hướng tất yếu của sự phát triển doanh nghiệp. So với nhân sự tài chính, robot trí tuệ nhân tạo có thể làm việc 24 giờ một ngày, gấp ba lần nhân viên bình thường, không chỉ hiệu quả cao mà còn có độ chính xác cao. Dữ liệu kế toán do nhân viên kế toán truyền thống cung cấp còn hạn chế, trong khi các doanh nghiệp cần nhiều phân tích dữ liệu và hỗ trợ để ra quyết định hơn. Mặc dù trí tuệ nhân tạo rất mạnh mẽ, nhưng dù sao thì nó cũng do con người phát minh ra, có thể bắt chước trí tuệ của con người, nhưng không có khả năng tư duy giống như con người. Do đó, các nhiệm vụ đòi hỏi phải có sự phân tích từ não bộ của con người, chẳng hạn như dự báo, phân tích tài chính, lập ngân sách, dự phòng và kiểm soát rủi ro, không thể thay thế bằng robot (Zhou & Wang, 2024). Kế toán quản trị có thể cung cấp thông tin quản lý và hỗ trợ quyết định toàn diện và chuyên sâu hơn, đồng thời xử lý công việc linh hoạt hơn. Ngoài ra, với sự gia tăng cạnh tranh trên thị trường, kế toán quản trị có thể giúp doanh nghiệp nắm bắt chính xác thông tin thị trường, cạnh tranh, chi phí và lợi nhuận, để tối ưu hóa tốt hơn việc phân bổ nguồn lực và nâng cao hiệu quả, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh cốt lõi của doanh nghiệp. Với việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo và các công nghệ khác, kế toán quản trị có thể thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu chính xác hơn, cung cấp cho doanh nghiệp thông tin quản lý và hỗ trợ ra quyết định chính xác và hiệu quả hơn. Do đó, doanh nghiệp nên chủ động ứng phó với xu hướng này, thúc đẩy nhân sự tài chính chủ động học tập phương hướng công tác kế toán quản trị, ứng phó với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt của thị trường và những thay đổi nhanh chóng của môi trường cạnh tranh.

4. XU HƯỚNG TRONG TƯƠNG LAI

Sự chuyển đổi từ kế toán tài chính sang kế toán quản trị trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) phản ánh sự khác biệt đáng kể về mục đích, cách tiếp cận và sự tích hợp công nghệ. Kế toán tài chính chủ yếu phục vụ cho các bên liên quan bên ngoài, cung cấp các báo cáo chuẩn hóa cho các nhà đầu tư, cơ quan quản lý và chủ nợ, trong khi kế toán quản trị tập trung vào các quy trình ra quyết định nội bộ và các phân tích phù hợp để hỗ trợ các nhà lãnh đạo điều hành doanh nghiệp hiệu quả.

Với sự ra đời của AI, kế toán quản trị đang sẵn sàng nâng cao vai trò chiến lược của mình trong các doanh nghiệp. Các công nghệ AI đang được sử dụng để phân tích các tập dữ liệu lớn, cung cấp thông tin chi tiết giúp xác định xu hướng, dự đoán kết quả trong tương lai và tối ưu hóa hiệu suất tài chính. Bằng cách sử dụng các hệ thống hỗ trợ quyết định tinh vi do AI điều khiển, các nhân viên kế toán quản trị không chỉ có thể tự động hóa các tác vụ giao dịch mà còn có thể đưa ra các chiến lược khả thi từ dữ liệu tài chính theo thời gian thực tế (Pavlovic và cộng sự, 2024). Sự thay đổi này rất quan trọng đối với các doanh nghiệp đang tìm cách tận dụng phân tích dữ liệu để có lợi thế cạnh tranh. Tuy nhiên, trí tuệ nhân tạo AI vẫn không thay thế nhân sự kế toán, nhưng sẽ hỗ trợ kế toán viên trở thành những nhà tư vấn tài chính, nhà quản trị nội bộ nhằm tăng hiệu quả hoạt động cho doanh nghiệp (Gonçalves và cộng sự, 2022).

Bảng 2. Một số công nghệ AI có thể sử dụng trong kế toán, kiểm toán

Hạng mục	Công nghệ AI sử dụng	Kết quả có thể mang lại
Dự báo chi phí sản xuất	Machine Learning (ML) trên Google Cloud AI	Giảm sai số  sai sót và lập kế hoạch chính xác hơn
Phân tích KPI theo thời gian thực	Dashboard (Bảng điều khiển) tích hợp AI + ERP	Giảm thời gian phân tích báo cáo
Tự động phân loại chi phí	AI học sâu (deep learning) đọc hóa đơn	Tiết kiệm giờ làm việc
Phát hiện sai lệch	AI phát hiện bất thường giao dịch	Ngăn chặn thất thoát chi phí do báo cáo sai

Nguồn: Tác giả tổng hợp

Nâng cao chất lượng nhân sự kế toán dưới sự hỗ trợ của AI

Trong tương lai, kế toán quản trị đang chuẩn bị cho sự chuyển đổi đáng kể, đặc biệt là với sự tích hợp của các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI). Khi công nghệ tiếp tục phát triển, các kế toán quản trị được kỳ vọng sẽ đảm nhận nhiều vai trò chiến lược hơn trong các doanh nghiệp, sử dụng AI để nâng cao quy trình ra quyết định và cải thiện phân tích hiệu suất tài chính (Badmus và cộng sự. 2024). Sự thay đổi này cho phép họ thu thập thông tin chi tiết toàn diện, xác định xu hướng và dự đoán kết quả trong tương lai chính xác hơn.

Kế toán quản trị theo truyền thống tập trung vào dữ liệu tài chính nội bộ để đưa ra quyết định kinh doanh, khác với kế toán tài chính, nhấn mạnh vào báo cáo chuẩn hóa cho các bên liên quan bên ngoài (Taipaleenmäki và cộng sự, 2013) Với khả năng xử lý nhanh khối lượng lớn dữ liệu của AI, các kế toán quản trị có thể đào sâu hơn vào các chi tiết hoạt động, xác định các sản phẩm có lợi nhuận, lãng phí tài nguyên và các thay đổi tiềm ẩn trong ngành có thể tác động đến lợi nhuận trong những năm tới (Casas-Arce, 2022).

Ra quyết định theo định hướng AI

Một trong những xu hướng đáng chú ý nhất là sự phụ thuộc ngày càng tăng vào AI để hỗ trợ ra quyết định. AI nâng cao độ chính xác trong dự báo kết quả tài chính bằng cách xử lý dữ liệu chuỗi thời gian và nhận dạng các mô hình, do đó cho phép các doanh nghiệp đưa ra dự đoán sáng suốt hơn về doanh thu, chi phí và rủi ro liên quan trong tương lai (Kokina và cộng sự, 2025). Sự phát triển công nghệ này trao quyền cho các kế toán viên tập trung nhiều hơn vào các nhiệm vụ chiến lược thay vì xử lý dữ liệu thường xuyên, cho phép tiếp cận chủ động hơn đối với quản lý doanh nghiệp.

Tự động hóa và sự phát triển vượt bậc của AI

Tác động của AI đối với nghề kế toán cũng được thể hiện trong quá trình tự động hóa các quy trình ghi sổ kế toán và đối chiếu. Bằng cách tận dụng quy trình tự động hóa bằng rô-bốt (RPA) và các công cụ AI khác, các doanh nghiệp có thể hợp lý hóa các nhiệm vụ thủ công theo truyền thống, do đó giải phóng các nhóm kế toán để tập trung vào các sáng kiến ​​chiến lược thúc đẩy tăng trưởng kinh doanh (Shi, 2020). Sự thay đổi này giải quyết những thách thức quan trọng trong ngành, chẳng hạn như tình trạng thiếu hụt kế toán ngày càng tăng, bằng cách cho phép các chuyên gia hiện tại phân bổ thời gian của họ hiệu quả hơn (Eisikovits và cộng sự, 2024).

5. KẾT LUẬN

Quản lý tài chính, kế toán là nhiệm vụ quan trọng nhất trong sự phát triển kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, việc chuyển đổi nhân sự kế toán tài chính sang kế toán quản trị là một xu hướng phát triển quan trọng của các doanh nghiệp. Trong bối cảnh dữ liệu lớn của kỷ nguyên trí tuệ, kế toán quản trị có vai trò nhất định, đây cũng là sự phát triển tất yếu hiện nay. Để chuyển đổi kế toán tài chính thành kế toán quản trị, đối với doanh nghiệp, cần phải dần dần kết hợp các yêu cầu công việc, mục tiêu của kế toán quản trị và thay đổi trọng tâm công việc tài chính. Bằng cách ứng dụng của các công nghệ Internet và IA, doanh nghiệ cần chuyển đổi từ việc xử lý và thu thập các thông tin dữ liệu tài chính khác nhau thành quản lý và phân tích các dữ liệu này, để phát huy giá trị của kế toán quản trị, để cung cấp cơ sở hiệu quả và chính xác hơn cho các quyết định kinh doanh.

6. TÀI LIỆU THAM KHẢO

Badmus, O., Rajput, S. A., Arogundade, J. B., & Williams, M. (2024). AI-driven business analytics and decision making. World Journal of Advanced Research and Reviews, 24(1), 616-633.

Ballwieser, W. (2004). The limitations of financial reporting. The Economics and Politics of Accounting, Oxford, New York, 58-77.

Boina, R., Achanta, A., & Mandvikar, S. (2023). Integrating data engineering with intelligent process automation for business efficiency. International Journal of Science and Research (IJSR), 12(11), 1736-1740.

Casas-Arce, P., Cheng, M. M., Grabner, I., & Modell, S. (2022). Managerial accounting for decision-making and planning. Journal of Management Accounting Research, 34(1), 1-7.

Cui, Y., Fang, Y., Luo, J., & Zheng, J. (2022). Discussion on the Strategy of Transforming Enterprise Financial Accounting into Management Accounting in The Era of Big Data. Frontiers in Business, Economics and Management, 6(2), 92-97.

Eisikovits, N., Johnson, W. C., & Markelevich, A. (2024). Should accountants be afraid of AI? Risks and opportunities of incorporating artificial intelligence into accounting and auditing. Accounting Horizons, 1-7.

Gonçalves, M. J. A., da Silva, A. C. F., & Ferreira, C. G. (2022, February). The future of accounting: how will digital transformation impact the sector?. In Informatics (Vol. 9, No. 1, p. 19). MDPI.

Guo, X. (2019, November). Research on the transition from financial accounting to management accounting under the background of artificial intelligence. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 1345, No. 4, p. 042031). IOP Publishing.

Hamet, P., & Tremblay, J. (2017). Artificial intelligence in medicine. metabolism, 69, S36-S40.

Kokina, J., Blanchette, S., Davenport, T. H., & Pachamanova, D. (2025). Challenges and opportunities for artificial intelligence in auditing: Evidence from the field. International Journal of Accounting Information Systems, 56, 100734.

Leotta, A., Rizza, C., & Ruggeri, D. (2017). Management accounting and leadership construction in family firms. Qualitative Research in Accounting & Management, 14(2), 189-207.

Liu, R., Wang, Y., & Zou, J. (2022). Research on the transformation from financial accounting to management accounting based on drools rule engine. Computational Intelligence and Neuroscience, 2022(1), 9445776.

Maemunah, M., & Rismayadi, B. (2024). Analysis Of The Role Of Management Accounting In Company Cost Control. Jurnal Ekonomi, 13(04), 112-123.

Pavlovic, M., Gligoric, C., Zdravkovic, F., & Pavlovic, D. (2024). Revolutionizing management accounting: the role of artificial intelligence in predictive analytics, automated reporting, and decision-making. Business & Management Compass, 68(4), 23-42.

Pedroso, E., Gomes, C. F., & Yasin, M. M. (2020). Management accounting systems: an organizational competitive performance perspective. Benchmarking: An International Journal, 27(6), 1843-1874.

Pilipczuk, O. (2020). Toward cognitive management accounting. Sustainability, 12(12), 5108.

PWC. (2023). 26th Annual global ceo survey, https://www.pwc.com/gx/en/news-room/press-releases/2023/pwc-26th-ceo-survey.html.

Shen, X. (2021). Research on the Transition from Ginancial Accounting to Management Accounting in the Era of Artificial Intelligence. In E3S Web of Conferences (Vol. 257, p. 02033). EDP Sciences.

Shi, Y. (2020). The impact of artificial intelligence on the accounting industry. In Cyber Security Intelligence and Analytics (pp. 971-978). Springer International Publishing.

Susan Parcells CPA, C. G. M. A. (2016). The power of finance automation. Strategic Finance, 98(6), 40.

Taipaleenmäki, J., & Ikäheimo, S. (2013). On the convergence of management accounting and financial accounting–the role of information technology in accounting change. International journal of accounting information systems, 14(4), 321-348..

Zhong, M., Hu, J., & Tie, J. (2022). Research on the transformation of financial accounting to management accounting in the era of artificial intelligence. BCP Business & Management, 32, 216-219. https://doi.org/10.54691/bcpbm.v32i.2891

Zhou, S., & Wang, Z. (2024). Transformation of Financial Accounting to Management Accounting in the Era of Artificial Intelligence. Frontiers in Computing and Intelligent Systems, 7(3), 33-37.