17/07/2023 10:35:11 AM

Bài viết

Bài Viết - ThS Nguyễn Thị Quỳnh Giao - MỘT SỐ TRAO ĐỔI VỀ DỰ THẢO LUẬT THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG
MỘT SỐ TRAO ĐỔI VỀ DỰ THẢO LUẬT THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG

ThS Nguyễn Thị Quỳnh Giao

Tóm tắt

Thuế GTGT là một trong những khoản thu đóng góp lớn cho nguồn ngân sách nhà nước. Hiện nay, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến đóng góp rộng rãi về dự án Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) sửa đổi. Tại dự án Luật, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm mở rộng cơ sở thu thuế, chống gian lận, thất thu thuế GTGT, đảm bảo thu đúng thu đủ vào ngân sách nhà nước. Đồng thời, sửa đổi bất cập trong quy định hiện hành để bảo đảm tính minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện Luật. Bài viết làm rõ một số vấn đề điều chỉnh thay đổi trong dự thảo luật thuế GTGT.

Từ khoá: Thuế GTGT, cớ sở thu thuế, …

Thuế Giá trị gia tăng

Thuế GTGT có nguồn gốc từ thuế doanh thu và Pháp là nước đầu tiên trên thế giới ban hành Luật thuế giá trị gia tăng vào năm 1954. Khai sinh từ nước Pháp, thuế GTGT đã được áp dụng rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới. Ở nước ta, tại ký họp lần thứ 11 Quốc hội khoá 9, Quốc hội nước ta đã thông qua Luật thuế giá trị gia tăng và có hiệu lực thi hành kề từ ngày 01-01-1999.

Theo Luật thuế giá trị gia tăng thì thuế giá trị gia tăng là một loại thuế gián thu đánh trên giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ và người tiêu dùng cuối cùng sẽ gánh chịu khoản thuế này. Khác với thuế xuất nhập khẩu và tiêu thụ đặc biệt là thuế gián thu một giai đoạn. Loại thuế này đánh nhiều giai đoạn ở tất cả các giai đoạn từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Do đó nguồn thu từ thuế GTGT trong tổng thu ngân sách nhà nước là rất lớn. Đối tượng chịu thuế GTGT là hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam, trừ các đối tượng quy định tại Điều 5 của Luật thuế GTGT. Người nộp thuế giá trị gia tăng là tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng và tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa chịu thuế giá trị gia tăng.

Ngày 03/6/2008, Quốc hội thông qua Luật thuế GTGT số 13/2008/QH12 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2009 thay thế cho Luật thuế GTGT năm 1997 và các Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT năm 2003, năm 2005. Sau đó, để khắc phục những bất cập phát sinh trong thực tiễn, Luật thuế GTGT đã được sửa đổi, bổ sung ba lần vào các năm 2013, 2014 và 2016.

Theo Bộ Tài chính, qua quá trình triển khai thực hiện, Luật thuế GTGT đã  tác động tích cực đến nhiều mặt kinh tế - xã hội và đã đạt được mục tiêu đề ra khi ban hành Luật. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập kinh tế quốc tế thì chính sách thuế GTGT đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế như luật thuế GTGT có điểm chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, với nguyên tắc của thuế GTGT, một số quy định còn phức tạp, không thuận lợi trong quá trình thực hiện, gây vướng mắc cho cả cơ quan thuế và người nộp thuế. Luật hiện nay cũng chưa có những quy định để xác định đúng cơ chế thu đối với một số loại hàng hóa phát sinh theo sự phát triển của kinh tế thị trường. Đối tượng không chịu thuế GTGT còn nhiều nên chưa bao quát hết các nguồn thu; doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ không chịu thuế GTGT có mức từ 100 triệu đồng trở xuống/năm cần phải nghiên cứu điều chỉnh cho phù hợp với thực tế; đối tượng chịu thuế GTGT thuế suất 5% còn nhiều; mức thuế suất phổ thông 10% cần phải nghiên cứu điều chỉnh cho phù hợp trong quá trình chuyển đổi, tái cơ cấu nền kinh tế hiện nay; quy định về giá tính thuế GTGT đối với hoạt động kinh doanh bất động sản còn có cách hiểu khác nhau giữa người nộp thuế và cơ quan thuế. Quy định về khấu trừ thuế GTGT đầu vào cần phải chặt chẽ hơn nữa để góp phần ngăn chặn gian lận trong khấu trừ, hoàn thuế GTGT, chống thất thu ngân sách. Bộ tài chính cần phải nghiên cứu sửa đổi một số thủ tục hoàn thuế để tạo điều kiện hơn nữa cho doanh nghiệp đầu tư, đổi mới công nghệ. Do đó, Tại dự thảo luật thuế GTGT, bộ tài chính đã đưa ra một số vấn đề để trao đổi và thảo luận như sau:

Về danh mục sản phẩm hàng hoá chịu thuế giá trị gia tăng

Hiện nay, theo quy định tại điều 5 luật thuế GTGT số 13/2008/QH12 và điều 4 thông tư 219/2013/TT_BTC quy định có 26 nhóm hàng hoá dịch vụ không chịu thuế GTGT bao gồm các hàng hoá dịch vụ liên quan đến nông nghiệp, nhóm hàng hoá thiết yếu và các dịch vụ phi lợi nhuận. Tuy nhiên trong quá trình triển khai vận dụng tính đến hiện nay thì vấn đề này vẫn tồn tại bất cập như thiếu tính cân đối giữa các nhóm hàng hoá dịch vụ chịu thuế và không chịu thuế. Xét thấy thực tế cần thay đổi theo hướng thu hẹp danh mục hàng hoá không chịu thuế nhằm đảm bảo mục tiêu cân đối, thu đúng, thu đủ nên tại Dự án Luật thuế GTGT, Bộ Tài chính đề xuất nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 5 để thu hẹp đối tượng không chịu thuế GTGT. Cụ thể như: giảm bớt số lượng nhóm hàng hóa, dịch vụ đang thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng như phân bón; máy móc, thiết bị chuyên dùng cho nông nghiệp; tàu đánh bắt xa bờ; dịch vụ bưu chính, viễn thông công ích và In-ter-net phổ cập; dịch vụ duy trì vườn thú, vườn hoa, công viên, cây xanh đường phố, chiếu sáng công cộng;... Như vậy, việc xác định danh mục hàng hoá không chịu thuế theo hướng thu hẹp và đưa các dịch  vụ sản phẩm như trên vào danh mục hàng hoá chịu thuế là phù hợp. Tuy nhiên có thể không áp mức thuế suất phổ thông 10% như các mặt hàng thông thường khác mà có thể áp dụng các mức thuế suất thấp hơn như 8% hoặc 5% vì cơ bản nó vẫn thuộc nhóm hàng hoá dịch vụ thiết yếu.

Về giá tính thuế GTGT

Giá tính thuế GTGT hiên tại cũng được nhà nước ban hành cụ thể trong luật thuế GTGT như cách xác định giá tính thuế đối với hàng hoá dịch vụ bán ra, giá tính thuế đối với hàng hoá nhập khẩu, giá tính thuế đối với hàng hoá dịch vụ trong trường hợp dùng để trao đổi tiêu dùng nội bộ, giá tính thuế đối với hoạt động cho thuê, bán trả chậm trả góp hoạt động xây dựng xây lắp, hoạt động môi giới … Tuy nhiên, so với thực tế tồn tại của các hoạt động thì quy định về giá tính thuế vẫn còn chưa được hoàn chỉnh ở một số hoạt động. Dự thảo luật cũng định hướng sửa đổi, bổ sung giá tính thuế của một số nhóm hàng hóa, dịch vụ nhằm đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật như giá tính thuế đối với dịch vụ ca-si-nô, trò chơi điện tử có thưởng, kinh doanh đặt cược. Bênh cạnh đó, bộ tài chính tập trung đề xuất sửa đổi giá tính thuế của hoạt đông bất động sản thay vì áp dụng giá tính thuế bất động sản là giá bán bất động sản chưa có thuế GTGT, trừ giá chuyển quyền sử dụng đất hoặc tiền thuê đất phải nộp ngân sách nhà nước như ở hiện tại. Việc hoàn chỉnh cơ sở pháp lý để dùng căn cứ tính thuế trong các trường hợp như vậy là phù hợp. Đảm bảo tính minh bạch, cụ thể khi áp dụng chính sách thuế GTGT.

Về thuế suất thuế GTGT

Hiện tại, nước ta đang áp dụng thuế suất GTGT ở mức 0%, 5% và 10%. So với các quốc gia trên thế giới thì mức thuế suất thuế GTGT ở nước ta vẫn còn ở mức thấp. Ví dụ Tại Đức mức thuế suất phổ thông là 19%, tại Trung Quốc mức thuế phổ thông là 17%, Tại Áo mức thuế suất phổ thông là 20%. Tại dự thảo, chủ trương của bộ tài chính chuyển một số hàng hóa, dịch vụ 0% sang đối tượng chịu thuế 5% hoặc 10%, chuyển một số dịch vụ chịu thuế 5% sang đối tượng chịu thuế 10%. Cụ thể: để khuyến khích hoạt động xuất khẩu hàng hóa, cũng như phát triển du lịch, Bộ Tài chính đề xuất nghiên cứu bổ sung quy định đối với hàng hóa bán tại khu vực cách ly, thiết bị, dụng cụ y tế; giáo cụ dùng để học tập; thực phẩm tươi sống;..., hàng bán tại cửa hàng miễn thuế thuộc đối tượng áp dụng thuế suất 0% và hướng dẫn điều kiện và thủ tục được áp dụng thuế suất thuế GTGT 0% cho phù hợp nhằm tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính.Giảm bớt số lượng nhóm hàng hóa, dịch vụ đang chịu thuế GTGT ở mức thuế suất 5% thuộc các lĩnh vực đã được xã hội hóa mạnh mẽ để bình đẳng với ngành nghề, lĩnh vực thông thường khác như: hoạt động văn hóa, triển lãm, thể dục, thể thao; biểu diễn nghệ thuật; sản xuất phim; nhập khẩu, phát hành và chiếu phim;...  Sửa đổi, bổ sung quy định về dịch vụ xuất khẩu để phù hợp với thông lệ quốc tế.  Bổ sung quy định về nguyên tắc xác định thuế suất để đảm bảo minh bạch chính sách, tạo thuận lợi trong thực hiện. Việc điều chỉnh thuế suất để đảm bảo tính bình đẳng giữa các ngành nghề là phù hợp và tiệm cận với quy định quốc tế về mức thuế suất thuế GTGT. Tuy nhiên sự thay đổi của chính sách thuế đặc biệt là thuế suất thuế GTGT sẽ tác động rất lớn đến nền kinh tế thị trường và chi tiêu của người dân. Thực tế nước ta và các nước trên thế giới vẫn chưa ổn định về tình hình kinh tế. Do đó, việc thay đổi mức thuế suất này cần thiết phải có thời gian và lộ trình từng giai đoạn để  phù hợp hơn với điều kiện kinh tế nước ta hiện nay.

Về khấu trừ thuế GTGT đầu vào

Theo quy định tại khoản 1 Điều 12 Luật Giá trị gia tăng 2008 (sửa đổi 2013) như sau: Thuế GTGT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT được khấu trừ toàn bộ, kể cả thuế GTGT đầu vào không được bồi thường của hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT bị tổn thất; Thuế GTGT đầu vào của hàng hoá, dịch vụ sử dụng đồng thời cho sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế và không chịu thuế thì chỉ được khấu trừ số thuế GTGT đầu vào của hàng hoá, dịch vụ sử dụng cho sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng. Cơ sở kinh doanh phải hạch toán riêng thuế GTGT đầu vào được khấu trừ và không được khấu trừ; trường hợp không hạch toán riêng được thì thuế đầu vào được khấu trừ tính theo tỷ lệ % giữa doanh thu của hàng hóa, dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng so với tổng doanh thu hàng hoá, dịch vụ bán ra; Thuế GTGT đầu vào của hàng hoá, dịch vụ bán cho tổ chức, cá nhân sử dụng nguồn vốn viện trợ nhân đạo, viện trợ không hoàn lại được khấu trừ toàn bộ; Thuế GTGT đầu vào của hàng hoá, dịch vụ sử dụng cho hoạt động tìm kiếm, thăm dò, phát triển mỏ dầu, khí được khấu trừ toàn bộ; Thuế GTGT đầu vào phát sinh trong tháng nào được kê khai, khấu trừ khi xác định số thuế phải nộp của tháng đó. Trường hợp cơ sở kinh doanh phát hiện số thuế GTGT đầu vào khi kê khai, khấu trừ bị sai sót thì được kê khai, khấu trừ bổ sung trước khi cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế.

Điều kiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào cũng được quy định tại khoản 2 Điều  12 Luật Giá trị gia tăng 2008 (sửa đổi 2013) như sau:  Có hoá đơn GTGT mua hàng hoá, dịch vụ hoặc chứng từ nộp thuế GTGT ở khâu nhập khẩu; Có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ mua vào, trừ hàng hoá, dịch vụ mua từng lần có giá trị dưới hai mươi triệu đồng; Đối với hàng hoá, dịch vụ xuất khẩu, ngoài các điều kiện quy định trên còn phải có: Hợp đồng ký kết với bên nước ngoài về việc bán, gia công hàng hóa, cung ứng dịch vụ; Hoá đơn bán hàng hoá, dịch vụ; chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt; tờ khai hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu. Việc thanh toán tiền hàng hoá, dịch vụ xuất khẩu dưới hình thức thanh toán bù trừ giữa hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu với hàng hóa, dịch vụ nhập khẩu, trả nợ thay Nhà nước được coi là thanh toán không dùng tiền mặt. Từ đó, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về khấu trừ thuế GTGT đầu vào trong trường hợp người nộp thuế phát hiện hồ sơ khai thuế có sai, sót để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật; đảm bảo minh bạch chính sách tránh vướng mắc trong thực hiện. Đồng thời, để góp phần minh bạch hóa các giao dịch mua bán của doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển giao dịch thanh toán qua ngân hàng, góp phần ngăn chặn gian lận trong việc khấu trừ, hoàn thuế GTGT và phòng chống rửa tiền, Bộ Tài chính cũng đề xuất nghiên cứu sửa đổi quy định về định mức hàng hóa, dịch vụ mua từng lần từ mức dưới 20 triệu đồng xuống mức phù hợp... Bổ sung quy định về điều kiện khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào đối với một số trường hợp đặc thù (hàng hóa bán tại khu vực cách ly, hàng bán tại cửa hàng miễn thuế,...).

Về hoàn thuế GTGT

Tại dự thảo, Bộ tài chính cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về hoàn thuế giá trị gia tăng đối với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ để đảm bảo chính sách rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện, tạo thuận lợi cho người nộp thuế như: Đối với cơ sở sản xuất hàng hóa, cung ứng dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng 5%; dự án đầu tư; dự án đầu tư của cơ sở kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu...  Sửa đổi quy định về hoàn thuế đối với trường hợp chuyển đổi sở hữu, chuyển đổi doanh nghiệp, sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, chấm dứt hoạt động để phù hợp với Luật doanh nghiệp.

Bên cạnh những định hướng đề xuất như trên thì việc quản lý công tác hoàn thuế GTGT hiện nay một là một vấn đề còn tồn tại và gây thất thoát lớn cho nguồn thu ngân sách nhà nước. Do đó vấn đề quy định ngưỡng thuế GTGT đầu vào để được hoàn thuế hay đưa ra yêu cầy kiểm toán trước khi hoàn thuế là vấn đề nhà nước cần thiết xem xét.

Tài liệu tham khảo

1. https://chinhphu.vn

2. https://mof.gov.vn

3. Luật thuế GTGT số 13/2008/QH 12

» Danh sách Tập tin đính kèm:

» Các tin khác: