17/09/2022 12:19:53 PM

Bài viết

Bài Viết - Ths.Nguyễn Thị Khánh Vân - Khuôn mẫu chất lượng kiểm toán của Ủy ban Chuẩn mực Kiểm toán và Dịch vụ bảo đảm Quốc tế
Khuôn mẫu chất lượng kiểm toán của Ủy ban Chuẩn mực Kiểm toán và Dịch vụ bảo đảm Quốc tế

Nguyễn Thị Khánh Vân

Trong lĩnh vưc kiểm toán, chất lượng kiểm toán (CLKT) đã trở thành chủ đề được quan tâm phổ biến trong nghiên cứu cũng như trong việc thiết lập chính sách và thực hành kiểm toán. Tuy nhiên khái niệm chất lượng kiểm toán là một chủ đề phức tạp và không có một định nghĩa chung cho nó. Việc thiếu sự đồng thuận về khái niệm chất lượng kiểm toán có thể làm tăng khoảng cách kỳ vọng giữa những gì công chúng mong đợi và những gì mà nghề nghiệp tin rằng có thể mang lại và nên mang lại. Sau khi tham vấn rộng rãi các bên liên quan, Ủy ban Chuẩn mực Kiểm toán và Dịch vụ bảo đảm Quốc tế (IAASB) triển khai “Dự án Chất lượng Kiểm toán” vào tháng 12 năm 2009. Sau 4 năm thực hiện, IAASB đã đạt được sự đồng thuận về khái niệm CLKT và một khuôn mẫu lý thuyết cho CLKT được công bố vào tháng 2 năm 2014. Mục tiêu khuôn mẫu nhằm nâng cao nhận thức về các yếu tố chính của CLKT, khuyến khích các bên liên quan tìm ra các cách thức để nâng cao CLKT, cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho việc thảo luận giữa các bên liên quan về chủ đề CLKT để đạt được một sự cải tiến liên tục về CLKT.

1. Cơ sở xây dựng khôn mẫu chất lượng kiểm toán của IAASB

Khuôn mẫu của IAASB được phát triển trên cơ sở hệ thống một số lượng lớn
các tài liệu về chính sách CLKT, và các khía cạnh liên quan đến CLKT được thực
hiện trong nhiều năm bởi các tổ chức khác nhau, như: IFAC (Liên Đoàn Kế Toán Quốc Tế), FRC (Hội Đồng Báo Cáo Tài Chính Anh), PCAOB (Ủy Ban Giám Sát Công Ty Đại Chúng), EU (Liên minh Châu Âu), IOSCO (Tổ chức quốc tế của các Uỷ ban Chứng khoán – International Organization of Securities Commissions), ICAEW (Viện Kế toán công chứng Anh Quốc và Xứ Wales – Institute of Chartered A Accountants in England and Wales’s), v.v.; và trong giới học thuật. Dự án trải qua nhiều cuộc thảo luận và công việc được thực hiện trong 4 năm, chính vì vậy khuôn mẫu đã bao trùm quan điểm của tất cả các bên liên quan (KTV, người sử dụng, các nhà điều hành, và nhà nghiên cứu) về CLKT, thể hiện một cái nhìn toàn diện về CLKT.

2. Các yếu tố của khuôn mẫu CLKT của IAASB

Khuôn mẫu gồm có 5 yếu tố chính (elements) của CLKT:

(1) Đầu vào (inputs);

(2) Quy trình (process);

(3) Đầu ra (outputs);

(3) Sự tương tác (interaction);

và (5) Các yếu tố thuộc bối cảnh (contextual).

Các yếu tố này có ảnh hưởng lẫn nhau và cùng ảnh hưởng đến CLKT. Mỗi một yếu tố và mối ảnh hưởng của chúng với các yếu tố khác được mô tả chi tiết trong khuôn mẫu, theo đó:

Yếu tố Đầu vào

Các yếu tố đầu vào gồm có hai nhóm:

(1) Các giá trị, đạo đức và thái độ của KTV, là những yếu tố chịu ảnh hưởng bởi văn hóa của công ty kiểm toán; và (2) Những kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm của KTV, và thời gian thực hiện kiểm toán. Các yếu tố đầu vào chịu ảnh hưởng bởi bối cảnh thực hiện kiểm toán, sự tương tác với các bên có liên quan, và đầu ra. Ví dụ, pháp luật và các quy định (bối cảnh) có thể yêu cầu các báo cáo cụ thể (đầu ra), điều đó sẽ ảnh hưởng đến các kỹ năng được sử dụng (đầu vào) (IAASB, 2014, p.6).

Yếu tố Quy trình

CLKT liên quan đến việc KTV áp dụng quy trình kiểm toán nghiêm ngặt và quy trình kiểm soát chất lượng phù hợp với luật, quy định và các tiêu chuẩn áp dụng. Các thuộc tính chất lượng của yếu tố quy trình chia làm hai nhóm: (1) Quy trình kiểm toán; và (2) Các thủ tục kiểm soát chất lượng ảnh hưởng đến CLKT.

Yếu tố Đầu ra

Các bên liên quan khác nhau có thể nhận các kết quả đầu ra khác nhau từ cuộc kiểm toán. Tính hữu ích và tính kịp thời của các đầu ra là những khía cạnh của CLKT. Chúng có thể cung cấp những hiểu biết sâu rộng hơn về CLKT, và ảnh hưởng trực tiếp đến CLKT. Yếu tố đầu ra thường được xác định bởi ngữ cảnh trong đó có các yêu cầu pháp lý.

Yếu tố Tương tác

 Cách thức tương tác giữa các bên liên quan trong chuỗi cung ứng BCTC tác động lớn đến CLKT. Những tương tác này, bao gồm cả thông tin chính thức và không chính thức, sẽ bị ảnh hưởng bởi bối cảnh của cuộc kiểm toán và cho phép tồn tại mối quan hệ giữa “Đầu vào” và “Đầu ra”. Ví dụ, các cuộc thảo luận giữa KTV và uỷ ban kiểm toán của công ty niêm yết ở giai đoạn lập kế hoạch, có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng các kỹ năng chuyên môn (đầu vào), và hình thức và nội dung của báo cáo kiểm toán cho nhà quản trị (đầu ra) (IAASB, 2014, p.7). Có tất cả 10 cặp tương tác được xác định trong khuôn mẫu, đó là: (1) KTV và ban quản lý; (2) KTV và ban quản trị; (3) KTV và người sử dụng; (4) KTV và các cơ quan điều hành; (5) Ban quản lý và người sử dụng; (6) Ban quản lý và các cơ quan điều hành; (7) Ban quản lý và ban quản trị; (8) Ban quản trị và cơ quan quản lý nhà nước; (9) Ban quản trị và người sử dụng; (10) Người sử dụng và các cơ quan điều hành.

Các yếu tố thuộc bối cảnh

 Môi trường tạo lập BCTC và kiểm toán ở mỗi quốc gia là khác nhau. Các yếu tố môi trường ảnh hưởng tiềm tàng đến bản chất và chất lượng BCTC, và ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến CLKT. Khuôn mẫu xác định 10 yếu tố thuộc bối cảnh, gồm có: (1) Môi trường kinh doanh và luật thương mại; (2) Luật và các quy định liên quan đến BCTC; (3) Khuôn mẫu áp dụng BCTC; (4) Quản trị doanh nghiệp; (5) Hệ thống thông tin; (6) Các yếu tố văn hoá; (7) Các quy định liên quan đến hoạt động kiểm toán; (8) Môi trường kiện tụng tranh chấp; (9) Sự thu hút nhân tài; (10) Thời hạn nộp BCTC.

Ở mỗi một yếu tố trong khuôn mẫu gồm có các thuộc tính chất lượng quan trọng. Có tất cả 73 thuộc tính chất lượng quan trọng của 5 yếu tố chính của CLKT. Các thuộc tính chất lượng thuộc các yếu tố “Đầu vào”, “Quy trình”, và “Đầu ra” được mô tả ở ba cấp độ: cấp độ nhóm kiểm toán, cấp độ công ty kiểm toán, và cấp độ quốc gia.

Tài liệu tham khảo

1.Lê Thị Thanh Xuân, 2018. Các yếu tố quyết định chất lượng hoạt động kiểm toán – theo nhận thức của kiểm toán viên. Luận án Tiến sĩ. Trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh.

2.International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) (2014), Framework for Audit Quality: Key Elements that Create an Environment for Audit Quality.

» Danh sách Tập tin đính kèm:

» Các tin khác: