NGUYÊN TẮC MUA, BÁN GIẤY TỜ CÓ GIÁ CỦA TỔ CHỨC TÍN DỤNG TỪ NGÀY 15/3/2025

Ths. Mai Thị Quỳnh Như – Khoa Kế toán

Ngày 15/3/2025, Thông tư 59/2024/TT-NHNN do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành sẽ chính thức có hiệu lực. Đây là văn bản sửa đổi, bổ sung Thông tư 12/2021/TT-NHNN, đặt ra các nguyên tắc và yêu cầu mới trong việc mua, bán giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng (TCTD) và chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Thông tư này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn hệ thống tài chính mà còn góp phần tăng cường tính minh bạch và chuyên nghiệp trên thị trường. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng phân tích các nguyên tắc quan trọng về hoạt động mua, bán giấy tờ có giá được quy định trong Thông tư này.

1. Tính hợp pháp trong hoạt động giao dịch giấy tờ có giá

1.1 Quy định về quyền thực hiện giao dịch

Theo Thông tư 59/2024/TT-NHNN, tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài chỉ được mua, bán giấy tờ có giá nếu đáp ứng đủ các điều kiện pháp lý. Điều này phải được ghi rõ trong Giấy phép thành lập và hoạt động của TCTD hoặc Giấy phép thành lập chi nhánh đối với ngân hàng nước ngoài. Cụ thể:

Đối với tổ chức tín dụng (trừ công ty tài chính chuyên ngành):
TCTD được mua, bán chứng chỉ tiền gửi khi Giấy phép có nội dung cho phép mua, bán giấy tờ có giá khác. Ngoài ra, họ cũng được phép giao dịch trái phiếu do các tổ chức tín dụng khác phát hành trong nước nếu nội dung này được quy định trong Giấy phép.

Đối với công ty tài chính chuyên ngành
Các công ty này chỉ được mua, bán chứng chỉ tiền gửi do TCTD hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài phát hành trong nước nếu Giấy phép của họ có nội dung cụ thể về hoạt động này.

1.2. Trách nhiệm pháp lý của các bên giao dịch

Bên mua và bên bán chịu trách nhiệm trước pháp luật về sự tuân thủ các quy định trong Thông tư 12/2021/TT-NHNN cũng như các quy định liên quan khác. Trách nhiệm này bao gồm việc đảm bảo rằng các giao dịch thực hiện đúng pháp luật, không có yếu tố tranh chấp hoặc vi phạm pháp luật.

2. Các điều kiện cụ thể đối với giấy tờ có giá

2.1. Đồng tiền giao dịch

Theo quy định mới, mọi giao dịch mua, bán giấy tờ có giá đều phải sử dụng đồng Việt Nam (VNĐ). Đây là một biện pháp quan trọng nhằm duy trì sự ổn định của thị trường tiền tệ và giảm thiểu rủi ro từ biến động ngoại hối.

2.2. Điều kiện về quyền sở hữu

Giấy tờ có giá được mua, bán phải thuộc quyền sở hữu hợp pháp của bên bán. Đồng thời, giấy tờ này chưa đến hạn thanh toán toàn bộ gốc và lãi. Bên bán phải cam kết rằng:

Giấy tờ không có tranh chấp pháp lý.

Được phép giao dịch theo quy định của pháp luật.

Không trong tình trạng bị chiết khấu hoặc tái chiết khấu.

Quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi cho bên mua, đảm bảo tính minh bạch và an toàn của giao dịch.

3. Hạn chế đối với một số loại giấy tờ và tổ chức tham gia

3.1. Giao dịch trái phiếu

Tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài (trừ công ty tài chính chuyên ngành) chỉ được phép mua, bán trái phiếu do tổ chức tín dụng khác phát hành trong nước nếu đáp ứng các điều kiện sau:

Tuân thủ quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng 2024, Luật Chứng khoán 2019 và các nghị định, văn bản hướng dẫn liên quan.

Giao dịch phù hợp với nội dung được cấp phép trong Giấy phép hoạt động.

3.2. Chứng chỉ tiền gửi có thời hạn dưới 12 tháng

Một điểm mới trong Thông tư này là giới hạn thời hạn còn lại của chứng chỉ tiền gửi mà tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài được phép mua. Cụ thể, thời hạn còn lại của chứng chỉ tiền gửi phải dưới 12 tháng, được tính từ ngày thanh toán tiền mua đến ngày đến hạn thanh toán gốc và lãi.

Quy định này giúp giảm thiểu rủi ro thanh khoản cho các tổ chức tín dụng và ngân hàng, đồng thời khuyến khích việc tập trung vào các khoản đầu tư ngắn hạn và an toàn.

3.3. Chi nhánh ngân hàng nước ngoài không được mua trái phiếu chuyển đổi

Chi nhánh ngân hàng nước ngoài bị cấm mua trái phiếu chuyển đổi. Lệnh cấm này nhằm giảm thiểu rủi ro liên quan đến việc chuyển đổi trái phiếu thành cổ phần, tránh những tác động tiêu cực đến cơ cấu sở hữu và hoạt động của chi nhánh.

3.4. Giao dịch với giấy tờ của công ty tài chính chuyên ngành

Tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài chỉ được phép mua, bán giấy tờ có giá do công ty tài chính tổng hợp hoặc công ty tài chính chuyên ngành phát hành với các tổ chức, bao gồm cả tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài khác. Quy định này hạn chế giao dịch với cá nhân, nhằm duy trì tính chuyên nghiệp và an toàn của thị trường.

4. Tác động của Thông tư 59/2024/TT-NHNN đối với thị trường

4.1. Tăng cường minh bạch và an toàn

Việc quy định rõ ràng các nguyên tắc và trách nhiệm pháp lý trong giao dịch mua, bán giấy tờ có giá góp phần tạo môi trường minh bạch, giảm thiểu rủi ro pháp lý. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia mà còn tăng cường lòng tin đối với hệ thống tài chính.

2. Định hướng phát triển thị trường tài chính bền vững

Thông tư 59/2024/TT-NHNN hướng đến việc xây dựng một thị trường tài chính phát triển bền vững, nơi các giao dịch được thực hiện dựa trên nền tảng pháp lý vững chắc và tính thanh khoản cao.

3. Khuyến khích đầu tư an toàn

Bằng cách hạn chế thời hạn còn lại của chứng chỉ tiền gửi dưới 12 tháng và cấm chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua trái phiếu chuyển đổi, Thông tư góp phần giảm thiểu các rủi ro tài chính, đặc biệt trong bối cảnh thị trường biến động.

5.Kết luận

Thông tư 59/2024/TT-NHNN là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động mua, bán giấy tờ có giá tại Việt Nam. Với các nguyên tắc và quy định cụ thể, văn bản này không chỉ đảm bảo sự minh bạch và an toàn cho các giao dịch mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của thị trường tài chính. Từ việc hạn chế thời hạn còn lại của chứng chỉ tiền gửi đến việc cấm giao dịch trái phiếu chuyển đổi, tất cả đều hướng đến mục tiêu kiểm soát rủi ro và thúc đẩy tính chuyên nghiệp trong các hoạt động tín dụng. Điều này đòi hỏi các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và các bên liên quan phải nghiêm túc tuân thủ để khai thác tối đa cơ hội mà thị trường mang lại.

Tài liệu tham khảo:

1. Luật các tổ chức tín dụng số 32/2024/QH15 ban hành ngày 18/1/2024

2. Luật chứng khoán số 54/2019/QH14 ban hành ngày 26/11/2019

3. Thông tư số 12/2021/TT-NHNN ngày 30/7/2021 quy định về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu do tổ chức tín dụng,chi nhánh ngân hàng nước ngoài khác phát hành

4. Thông tư số 59/2024/TT-NHNN ngày 29/12/2024 về sửa đổi, bổ sung thông tư số 12/2021/TT-NHNN, đưa ra các quy định chi tiết và chặt chẽ hơn nhằm đảm bảo sự minh bạch và an toàn trong các giao dịch mua, bán giấy tờ có giá của tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài.